Tot veler verbazing kondigde Minister Hugo de Jonge op 27 oktober in een interview bij Buitenhof aan dat hij volgend voorjaar komt met een plan voor een stelselwijziging voor de gezondheidszorg. Een stelselwijziging? Dat kon hij volgens de presentator toch zeker niet menen! Dat is immers een politiek taboe? Maar De Jonge was er stellig in. En terecht.
Hij noemde drie redenen. In de eerste plaats ontbreken in de praktijk van de gezondheidszorg de juiste prikkels om in te zetten op preventie. We betalen nog steeds voor diagnoses en behandelingen van ziekte en niet voor het bevorderen van gezond gedrag. En waar je voor betaalt, krijg je veel van.
In de tweede plaats ontbreken er prikkels om hulpvragen te beantwoorden vanuit een integraal perspectief en met een passend aanbod van diensten. Diensten die vaak over de huidige compartimenten heen moeten gaan, waar zinvol ondersteund door technologie. In beleidsjargon: de juiste zorg op de juiste plek. In de huidige praktijk is het ‘ieder voor zich’.
Professionals in verschillende lijnen en domeinen doen zo goed mogelijk hun eigen ding, maar leveren daarmee vaak onvoldoende sluitend maatwerk. Wil je meer aandacht voor preventie en integraal maatwerk, dan zal je in de derde plaats een stimulans moeten bieden voor regie in de samenwerking van dienstverleners op regionaal niveau. En ja, of je wil of niet, daar is inderdaad een stelselwijziging voor nodig.
Hoe dan?
De Jonge gaf desgevraagd aan dat hij nog in deze kabinetsperiode wil komen met een plan van aanpak. Waar de politiek en zeker ook professionele dienstverleners en hun opdrachtgevers (zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten) een beetje klaar zijn met stelselwijzigingen, is het wel van belang hoe dat plan eruit gaat zien. Hoe pak je het zo aan dat er voldoende draagvlak ontstaat? Geen sinecure. Naar mijn opvatting zou je daarom het beste een marsroute kunnen uittekenen die is gebaseerd op een voor een ieder overtuigende illustratie van – en zelfs bewijsvoering voor – de meerwaarde van de beoogde wijzigingen. Een transformatie in de aanpak van een belangrijk vraagstuk in de zorg, met een analyse van de huidige situatie, een doordachte nieuwe benadering met bijbehorende condities en een gedegen evaluatie van de opbrengst ervan.
2diabeat
De prevalentie van Diabetes Mellitus Type 2 (DM2) laat al jaren een stijgende lijn zien. Onder meer door vergrijzing en onze leefstijl krijgen steeds meer mensen te maken met deze aandoening. Dit heeft een grote impact op de kwaliteit van leven van mensen én zorgt voor een toename in de kosten voor de Nederlandse maatschappij. Dit maatschappelijke vraagstuk vraagt door zijn omvang en complexiteit om landelijke samenwerking met als doel een trendbreuk in de toename van mensen met diabetes te realiseren.
Het meerjarige programma 2diabeat is hiertoe opgestart, als onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord. Het programma beoogt de veelheid aan kennis, expertise en ervaringen die in het veld voorhanden is bij elkaar te brengen en te benutten. Als eerste stap zal 2diabeat een inventarisatie maken van de knelpunten en van bestaande en mogelijk nieuwe oplossingen. De opbrengst van de eerste verkenningsfase wordt breed gedeeld op een conferentie eind eerste kwartaal 2020. Daarna zal een geselecteerd aantal interventies geïmplementeerd en opgeschaald worden in een tweetal regio’s.
Van belang is dat we tegelijkertijd de randvoorwaarden die daarbij horen willen ontwikkelen en borgen. Denk aan nieuwe vormen van geconsolideerde contractering en bekostiging, het inregelen van samenwerking en het verbinden van regionale dienstverleners, ook over de domeinen heen. Van deze regionale initiatieven evalueren wat de meerwaarde daarvan is. Voor dit hele proces richten we een learning community of practice in, waar vertegenwoordigers van de regionale initiatieven kennis uitwisselen, knelpunten benoemen en adresseren en samen al lerend vorm geven aan adequate dienstenverlening en de prikkelstructuur die daar maximaal aan bijdraagt. VWS heeft het kwartiermakerschap voor 2diabeat belegd bij stichting VitaValley, die samen met de Nederlandse Diabetes Federatie, het Diabetes Fonds, Diabetesvereniging Nederland en BeBright het programma uitvoert.
Nucleus
2diabeat kan de groeikiem vormen voor een transparante, gedragen en begaanbare marsroute voor een nieuwe vormgeving van het arrangement voor gezondheid en welzijn. Een arrangement dat maximaal stimulerend is voor het bevorderen van gezondheid en kwaliteit van leven van iedereen. Alle drie de elementen uit de redenatie van de minister spelen een rol: preventie, integrale dienstverlening en regionale regie. Een stelselwijziging, zeker de beoogde, is een complex, kostbaar en tijdrovend proces. Gedurende de voorbereidingen van nieuwe arrangementen, kunnen beleidsmakers hun voordeel doen met het geleerde uit 2diabeat.