De Tour de France is in volle gang en er zijn volop successen voor de Nederlandse ploeg. Ook in de ggz kijken aanbieders weer vooruit.
Er wordt invulling gegeven aan de ggz van de toekomst: nieuwe business modellen en innovaties ontstaan. Tegelijk moet het tempo van de transformatie omhoog om de lange wachtlijsten en het gebrek aan personeel in de ggz te pareren. Om in de toekomst – met minder mensen – goede zorg te blijven leveren, zijn innovatieve oplossingen nodig. Er is geen tijd voor een rustpauze. Het is tijd voor de volgende etappe!
In onze vorige blog schetsten we de ggz van de toekomst: veel meer preventief, gespecialiseerd, multi- en interdisciplinair. Om hier te komen zijn fundamentele veranderingen nodig. Alleen dan kan er een antwoord geboden worden op tekorten aan personeel, wachttijden, onvoldoende aandacht voor de mens en oplopende zorgkosten.
Innovatie langzaam op gang
Belangrijke bepalende ontwikkelingen zijn het gebruik van data & analytics, opbouw van integrale regionale netwerken, inzet van technologie en gepersonaliseerde zorg. Beschikbaarheid van data en technologie zorgen enerzijds voor nieuwe manieren van zorg en diagnostiek. Anderzijds veranderen deze ontwikkelingen ook de behoeften van patiënten, zowel op het gebied van de verwachtingen van de zorg zelf als op het gebied van ‘service’.
Innovatie kan op meerdere vlakken plaatsvinden, denk aan betere producten, betere processen of betere service, bijvoorbeeld door de wijze van contact met de patiënt. Aanbieders moeten zichzelf opnieuw uitvinden: Hoe blijf je als bestaande aanbieder vernieuwend en relevant?
In de praktijk komt innovatie langzaam op gang en wordt de verantwoordelijkheid om het zelf als organisatie op te pakken nog te beperkt gevoeld. Tegelijkertijd zien we mooie voorbeelden waar we van kunnen leren. Vier samenhangende lessen die hieruit volgen:
Onderneem
De zorg kenmerkt zich van oudsher door terughoudendheid onder andere vanuit het argument van regulering. Daarnaast zien we vaak veel scepsis bij out-of-the-box initiatieven, zoals de Skype psychiater in India, Welshop, een concept voor online coaching, of data gedreven zorg. Veel mogelijkheden worden hierdoor niet benut. Innovatie vraagt juist om het zoeken naar veel nieuwe initiatieven als antwoord op knelpunten en op basis daarvan tot een aantal vernieuwingen te komen.
Als organisatie moet je continu vooruit blijven kijken: “eat your own lunch before someone else does”. Blijf niet hangen in de huidige oplossingen en werkwijzen; deze geven niet het antwoord op de toekomstige vragen. In de zorg wordt die noodzaak niet altijd onderkend. Bovendien komt vernieuwing vaak van buitenaf. Van oudsher niet-zorgpartijen – stappen nu in de ggz markt, denk aan Philips, Microsoft en Google. Dit hoeft geen bedreiging te zijn. Ga uit van de eigen kracht en benut de kansen.
Investeer
Onderzoek laat zien dat de winstmarge van de meeste ggz aanbieders ontoereikend is. Veel gaten worden nu nog gedicht door de verkoop van overtollig vastgoed, maar dit is niet eeuwig vol te houden. Financiële ruimte voor innovatie zal uit de exploitatie moeten komen. Dat kan alleen door het primaire proces drastischer te hervormen en daarmee middelen vrij te maken. Het halveren van het personeel niet in loondienst (PNIL) biedt bijvoorbeeld al investeringsruimte.
Het UMC Utrecht maakte bijvoorbeeld bewust de keuze om te investeren in een datascientist om onderzoek te doen op basis van big data. Hierdoor hebben zij beter inzicht in zorgprocessen – ze kunnen bijvoorbeeld het ontstaan van agressie beter voorspellen – en zijn zij in staat om deze op een betere manier in te richten. Dit voorbeeld laat ook zien dat investeringen klein kunnen beginnen.
Daarnaast kan het aantrekken van risicodragend kapitaal een uitkomst bieden om innovaties te versnellen. Het financieren van zorginnovaties brengt in beginsel veel onzekerheden en relatief hoge risico’s met zich mee. Banken zijn daarom in het beginstadium van zorginnovaties terughoudend in hun financieringsrol. Een combinatie van bancaire en alternatieve financiering zoals crowdfunding en innovatiefondsen kan helpen om innovaties te realiseren.
Werk samen
Niet elke organisatie hoeft zelf het wiel opnieuw uit te vinden. Veel innovaties op basis van data en technologie zijn relatief makkelijk schaalbaar. Zo worden de inzichten die het UMCU heeft opgedaan inmiddels ook bij verschillende andere ggz-aanbieders toegepast. Dit biedt daarnaast de mogelijkheid om kennis te vergroten. Samenwerking kan met andere ggz-aanbieders, maar ook inzichten uit andere sectoren, zoals de ziekenhuiszorg, zijn veelal goed toepasbaar in de ggz.
Daarnaast zien we ook nieuwe vormen van samenwerking ontstaan met van oudsher niet-zorg partijen. De vraag is hoe over tien jaar de beste diagnose van een depressie wordt gesteld: via je mobiele data, een MRI of gestructureerde vragenlijst? Krachten kunnen worden gebundeld: specifieke zorgkennis kan gecombineerd worden met kennis van technologie, data en algoritmen. Denk aan samenwerkingen met telecom-organisaties rondom e-health of tech-aanbieders Google of Microsoft die middels spraakherkenning op basis van artificial intelligence (AI) dossiervoering ondersteunen.
Maak effecten zichtbaar
Innovatie is geen doel op zich, het gaat erom dat we tot betere en beter betaalbare zorg komen. In dit kader is het van belang om de toegevoegde waarde van de innovatie inzichtelijk te maken. Service mag ook niet ten koste gaan van kwaliteit. Nieuwe technologieën maken dataverzameling ook makkelijker, zonder aanvullende administratieve last. Zorg voor inzicht in die effecten. Dat ondersteunt ook onderhandelingen met financiers rondom de zorgverkoop en het verkrijgen van aanvullende investeringen.
De volgende etappe
Onze conclusie is dat de noodzaak om te investeren gevoeld wordt, maar dat de spanning vooral zit op de regionale middelen en kansen om dat uit de bestaande verdiencapaciteit te halen. Dit vraagt om kritisch kijken naar de primaire bedrijfsvoering. Daarnaast kan nog veel winst behaald worden door samen te werken. Samen leren van klinische data kan bijvoorbeeld zorgen voor versnelling doordat ontwikkelde algoritmes relatief snel te vertalen zijn naar andere aanbieders. We zien genoeg mooie voorbeelden en kansen. Wie is klaar voor de volgende etappe?