AI in de zorg is hot, maar betrouwbare AI valt of staat met de kwaliteit van de medische data. En wie gaat daar over?
Artificial Intelligence (AI) is een waardevolle technologie en het kan de kwaliteit van de zorg aantoonbaar verbeteren. De EU investeert 20 miljard aankomende jaren en er zijn inmiddels honderdduizenden AI-patenten ingediend. Amsterdam heeft de ambitie om het centrum voor gezondheid en AI te worden. Grote bedrijven stellen eigen ethische gedragscodes op om verantwoord met AI om te gaan.
Om AI te ontwikkelen zijn medische gegevens nodig. Deze liggen versnipperd in zorginstellingen, bij kwaliteitsregistraties en zelfs bij patiënten (denk aan een app of PGO). Versnippering is op zich geen probleem. Er zijn meerdere technieken om medische gegevens te ontsluiten of om medische gegevens te delen binnen de wettelijke kaders. Wat wél een probleem oplevert, is dat er een menselijke factor nodig is om te bepalen met wie, welke data, tegen welke voorwaarden en voor welke doeleinden mag delen. Iemand die kan beoordelen of de datakwaliteit op orde is én om te zorgen dat het laten bewerken van data renderend is voor de zorginstelling.
Rentmeester
In het feodale tijdvak beheerde een rentmeester bezit, zoals een heerlijkheid (vertaald: bezitting). Vandaag de dag vertegenwoordigen medische gegevens een monetaire waarde en zijn daarmee een moderne vorm van een heerlijkheid. Maar wie bepaalt in het ziekenhuis dat medische gegevens ingezet kunnen worden voor AI-oplossingen? Wie geeft sturing en regie aan het verzamelen en beheren van de data? Wij zien een noodzaak voor een nieuwe functie: ‘de Datarentmeester’.
De ‘wie’ vraag is het minst interessant. Belangrijker is om deze functie te neer te leggen bij de persoon die de expertise heeft om dit uit te voeren. Kleine instellingen kunnen deze functie beleggen bij de Functionaris Gegevensbescherming of de Chief Medical Information Officer (CMIO). Op het moment – wij verwachten dat dit niet lang meer duurt – AI losbarst zal er een nieuwe functie ontstaan: de Chief Medical Data Officer (CMDO), de rentmeester van de 21e eeuw.
De rentmeester speelt een rol voor, tijdens en na het ontwikkelen van een AI-toepassing en kan als zodanig deel uitmaken van een data science team. Hij of zij overziet in eerste instantie de vergaring en naar de toekomst toe duurzame archivering van en toegang tot de gegevens. Hij of zij bepaalt of medische gegevens verantwoord uitgeleend dan wel bewerkt kunnen worden aan andere organisaties waaronder ICT-leveranciers en publieke instellingen. Hieronder valt ook de uitwisseling met andere ziekenhuizen. De rentmeester checkt:
• of de dataset voldoende medische kwaliteit kent;
• of de dataset gecreëerd is volgens internationaal vigerende standaarden;
• de afstamming van de data en hoe deze tot stand zijn gekomen;
• of er gewerkt wordt volgens de principes: privacy by design, ethics by design, safety by design;
• of de datasets menselijke grondrechten representeren;
• of de dataset geen vooringenomenheid (bias) vertonen;
• of medische wetgeving voldoende geborgd is;
• of de dataset vanuit de medische optiek voldoende gebalanceerd is;
• of de AI-oplossing past bij de gezondheidswaarden, zoals solidariteit en toegankelijkheid van zorg.
Rendement
Een rentmeester wil ook rendement behalen. Dit principe moet ook gelden voor zorginstellingen die medische gegevens beschikbaar stellen aan organisaties die digitale innovaties realiseren. Het gaat hier niet om het ‘verkapitaliseren‘ oftewel het gecontroleerd te gelde maken van medische gegevens. Het gaat erom dat de zorginstelling expertise of het getrainde logaritme als ruilvergoeding terugkrijgt. Zo is er in Frankrijk een samenwerkingsverband waarbij de ICT-leveranciers gratis medische gegevens (geanonimiseerd) van ziekenhuizen krijgen om oplossingen te ontwikkelen. Het algoritme wordt vervolgens aan de ziekenhuizen teruggeven. Het ziekenhuis kan betere zorg leveren en de ICT-leverancier kan zijn oplossing verkopen aan niet-deelnemende ziekenhuizen of aan zorginstellingen in het buitenland.
Is de rentmeester alleen voor uitwisseling van gegevens met andere organisaties?
Zeker niet. Het gaat ook om het gebruik van medische gegevens binnen zorginstellingen. Sommige AI-oplossingen kunnen prima ontwikkeld worden binnen instellingsmuren. Andere AI-oplossingen vereisen grote hoeveelheden gegevens uit binnen- en buitenland om een gebalanceerde dataset op te bouwen.
De rentmeester moet bevoegdheid hebben om:
• de gegevens aan nationale en internationale initiatieven uit te kunnen lenen;
• de medische gegevens bij anderen organisaties op te kunnen halen voor eigen ontwikkelingen;
• het gebruik van medische gegevens binnen de zorginstelling te borgen.
Hoe meer contextuele gegevens ter training en controle van een AI-oplossing voorhanden zijn, des te beter het resultaat. En daar profiteert uiteindelijk de hele zorg van, ook u als zorggebruiker! Het maakt de zorg preciezer, persoonlijker en efficiënter.
Manager Advies bij Nictiz
—
Skipr en de Dutch Delegation – VMBI en Nictiz – brengen de nieuwe inzichten die ze van 10 tot en met 15 februari opdoen tijdens de HIMSS19 in Orlando, Florida naar Nederland. Op woensdagmiddag 13 maart kunt u in de Utrechtse Jaarbeurs deelnemen aan Health Tech Highlights.