“Aandacht voor Iedereen”, onder dit motto is Zorgbelang Noord-Holland regionaal actief om belangenbehartigers toe te rusten voor de transitie van de AWBZ. Er moeten nog heel wat stappen gezet worden om het cliëntperspectief bij de transitie recht te doen.
Aandacht voor Iedereen
In het programma Aandacht voor Iedereen werken acht cliëntenorganisaties en de koepel van Wmo-raden samen, gefinancierd door VWS. In het kader hiervan is er een raadpleging geweest over de ervaringen van bijna 6000 mensen met een beperking en mantelzorgers die met deze transitie te maken (kunnen) krijgen. Wat kunnen we leren uit deze raadpleging? Wat valt ons als belangenbehartigers op aan de resultaten van dit onderzoek en waar is volgens ons nog een wereld te winnen voor 2015?
Eén van de uitgangspunten van de transitie is de nadruk op eigen kracht en verantwoordelijkheid van de burgers met focus op participeren in de samenleving en het gebruikmaken van sociale netwerken.
1. Eigen sociale netwerk
Het gebruikmaken van het eigen sociale netwerk is voor burgers niet zo makkelijk. Slechts 57 procent van de deelnemers is het een beetje eens met de stelling “Ik durf aan familie te vragen als ik hulp nodig heb”. Hulp aan de buren vragen durft slechts 35 procent en voor extra kwetsbare burgers zijn deze percentages nog lager (mensen met een verstandelijke beperking scoren 56 procent respectievelijk 25 procent en mensen met psychische/psychiatrische problematiek scoren 49 procent en 21 procent).
Hoewel theoretisch de zorg en ondersteuning door professionals kan verminderen als familie of buren een deel van die zorg overneemt wil dat in de praktijk niet zeggen dat dat ook echt gebeurt.
Gekeken moet worden of de betrokkene het durft te vragen en of die andere partij ja heeft gezegd. Ook beschikt lang niet iedereen over een dergelijk netwerk. Ondersteuning bij dit proces blijkt vaak nodig te zijn als we naar deze cijfers kijken. Dit beeld strookt ook met de ervaring die Zorgbelang Noord-Holland heeft opgedaan .
2. Participatie is nog lang niet gerealiseerd
Een paar cijfers over hoe de deelnemers hun participatie beoordelen. “Ik heb het gevoel dat ik meetel in de maatschappij” onderschrijft slechts 38 procent een beetje. Nog geen 1/3 van de mensen met een verstandelijke beperking en mensen met psychische/psychiatrische problematiek onderschrijven deze stelling een beetje.
Vooral de tevredenheid met het vinden van oplossingen bij sociale contacten en de beperkingen die men ervaart met zelfstandig reizen en wonen vallen hierbij negatief op. Gemiddeld geven de deelnemers een 6,6 als rapportcijfer voor de zinvolheid van hun dagbesteding. Onze missie: passende dagbesteding sluit aan op de wensen, mogelijkheden en beperkingen van de persoon zelf en draagt bij tot kansen voor ontplooiing en (vrijwilligers)werk. Samenspraak is hiervoor noodzakelijk.
3. Het keukentafelgesprek kan beter
Zo’n 44 procent van de deelnemers voelt zich serieus genomen als ze ondersteuning vragen bij het gemeente loket. Slechts een derde van de mensen met een verstandelijke beperking en mensen met psychische/psychiatrische problematiek onderschrijven (een beetje) deze stelling een beetje. Hier is veel verbetering te realiseren, vinden wij als belangenbehartigers. Scholing van de medewerkers, de mantelzorgers een eigen plek geven aan de keukentafel en het betrekken van ervaringsdeskundigen zijn enkele mogelijkheden.
Biedt als gemeente de mogelijkheid aan de burger om zich kunnen laten ondersteunen door een onafhankelijke cliëntenondersteuner gedurende het hele proces. Om overbelasting van de mantelzorg te voorkomen is ook tijdens het keukentafelgesprek (of in een ander gesprek) aandacht nodig voor de ondersteuning die de mantelzorger zelf nodig heeft om niet overbelast te raken.
4. PGB in de Wmo
PGB in de Wmo is nog te veel op de achtergrond. Voor eigen regie is het nodig dat mensen keuzemogelijkheid hebben. Slechts 40 procent ervaart die mogelijkheid. Het belang hiervan zie je terug in de tevredenheid over de zorg en ondersteuning vanuit de AWBZ. Mensen met een PGB waarderen hun tevredenheid gemiddeld met een 8 en mensen met zorg in natura scoren gemiddeld 6,8. Voor de Wmo-ondersteuning liggen deze cijfers veel lager. Met een PGB is de tevredenheid 6,6 en met zorg in natura een 6,2. Biedt in het keukentafelgesprek (of daarna) keuzes aan. Dat versterkt de eigen regie.
Meer aanbevelingen
In de monitor Zorg naar gemeenten staan nog vele andere conclusies en aanbevelingen die voor iedereen die zich met de transitie AWBZ bezighoudt van belang zijn. Het maakt mij niet uit of je deze resultaten positief of negatief interpreteert. Het glas kan halfvol zijn, of half leeg, maar uiteindelijk verdient de burger een vol glas.
Jacques Loomans
Directeur Zorgbelang Noord-Holland