Zo ook mijn voormalige beroepsgenoten en praktijkmedewerkers. Onvoldoende mogelijkheden tot testen, tekort aan beschermend materiaal, een mistige informatiestroom en meewerken aan beleid om kwetsbare 80-plussers bij coronaverdenking uit de ziekenhuizen te houden. Toen het vaccin er was, moesten huisartsen hun plaats in de acute zorgketen nog benadrukken om in de voorrangstrategie bij vaccinschaarste een vaccin te krijgen. Dat werd het Modernavaccin.
Pauzeknop
Huisartsen hadden met het ministerie afgesproken dat zij in 2021 de 60-65-jarigen zouden vaccineren met AstraZeneca (AZ) als de procedure dezelfde zou zijn als de jaarlijkse griepvaccinatie. Nu, eind juni 2021, durf ik met terugwerkende kracht, de verhalen lezend, te stellen dat in niets de huidige vaccinatiecampagne vergelijkbaar is met de griepvaccinatie.
Met het AZ-vaccin werd door de minister zonder overleg met huisartsen tweemaal op de pauzeknop gedrukt, zelfs tegen het advies in van trombosedeskundigen. Ook de intervaldiscussie gaf alleen maar mist. De Gezondheidsraad had op 4 februari, 8 maart en 12 april jl. geadviseerd bij het AZ-vaccin een dosisinterval van 12 weken aan te houden. Zo maakten huisartsen hun vaccinatieplanning. Echter op 20 mei meldde de Raad dat de tijd tussen toediening van de eerste en de tweede dosis van het AZ-vaccin kan liggen tussen de vier en twaalf weken. En wat binnen die periode het beste moment is, niet was te zeggen. Op 9 april adviseerde de Raad dat het AZ-vaccin alleen in te zetten bij mensen van 60 jaar en ouder. Want de gezondheidswinst woog voor die groep op tegen het risico van de bijwerking. Dat was in de huisartsenpraktijk moeilijk uit te leggen dat voor een 59-jarige het vaccin niet veilig was, maar voor een 60-jarige wel.
Boos
Nu is de Gezondheidsraad een adviesorgaan, niet meer en niet minder, maar de minister volgde hun advies, zonder rekening te houden met de uitvoeringsconsequenties en met een communicatie per media. Maar er was nog meer. Zo was er voor huisartsen een per provincie geregelde discontinue onzekere levering van AZ-vaccins, hetgeen de vaccinatieplanning bemoeilijkt. Doktersassistenten geven aan dat in 70% van de gevallen patiënten boos of agressief reageerden als ze horen dat ze om die reden nog niet gevaccineerd konden worden.
Prikken wat de pot schaft
Het overheidsbeleid van “prikken wat de pot schaft” werd als huisartsenpraktijk verdedigd als begrijpelijk logistiek crisisbeleid, maar werd door de minister zelf op 1 juni terzijde geschoven. Vanaf dat moment konden de 60-65-jarigen die AZ weigerden ook kiezen voor een alternatief vaccin. Het AZ-vaccin had inmiddels al een enorm imagoschade opgelopen. Recent hebben huisartsen aangegeven geen tijd te kunnen vrijmaken voor mobiele teams voor thuisvaccinatie en voor, als dat beleid wordt, mRNA-vaccinaties bij kinderen
Bij de evaluatie straks lijkt een belangrijk agendapunt of huisartsen bij de uitvoering en bij een ander beleid wel of geen mandaat krijgen om zelf een professionele afweging te mogen maken. Met afspraken daarover vooraf.
Dankbaarheid
Vanaf eind januari tot 1 juli heb ikzelf als crisisbijdrage bij de GGD gewerkt als vaccinprikker/voorbereider. Daarbij viel mij allereerst de dankbaarheid op van de mensen na het ontvangen van het vaccin. Daarnaast heb ik ook de effecten van opschalingsproblemen en vaccinschaarste gezien op de vier priklocaties waar ik heb gewerkt.
Inmiddels hebben de 25 regionale GGD’s nu samen rond de 40.000 arbeidsplaatsen. Dat is een ruime verdrievoudiging van de 12.000 voltijdbanen (fte’s) die de GGD’s vóór de crisis telden. En omdat veel medewerkers in deeltijd werken, is het aannemelijk dat het aantal mensen dat bij de GGD’s werkt nog aanzienlijk hoger is. Het meest populaire vaccin van Pfizer/BioNTech (€ 12,- per vaccin) is tegelijk ook het meest bewerkelijke vaccin om voor te bereiden. Naast de bewaarcondities moet ook aan elke vaccinflacon 1,8 ml fysiologisch zout worden toegevoegd, waaruit vervolgens 7 vaccins van 0,27 ml handmatig worden opgetrokken. Mijn waardering voor de GGD, want het is een hele klus.
Leefstijl
Tot slot, als corona onder ons blijft en er ondanks aanpassing van onze leefstijl(!) bij nieuwe varianten toekomstige vaccins nodig zijn, dan hoeft het proces van aanpassen van het vaccin aan nieuwe varianten volgens auteurs van het geneeskundetijdschrift niet veel langer dan een dag te duren.
Anton Maes
Voormalig huisarts en publicist