Innovatiekracht is nodig om mee te kunnen bewegen met eisen van klanten, patiënten of inwoners, technologische mogelijkheden en krachtenveld in de markt of regio. Vaak wordt de innovatie agenda ambitieus geformuleerd. Dat kan leiden tot versnelling en een zinnige bundeling van krachten. Maar leidt ook vaak tot weinig: wachten op elkaar, frustratie en oververmoeidheid. Een goed idee of plan is onvoldoende.
Meestal willen we tegen beter weten in voorspelbaar, risicoloos en gecontroleerd innoveren. Helaas en gelukkig kan dat niet. De toekomst voorspellen of actief vormgeven is onzeker. Zo heeft bijna niemand een paar jaar geleden voorzien dat de smartphone nu al zo buitengewoon en normaal is, internet een oneindige bron van kennis, verbinding en dommigheid zou veroorzaken, een digitale munt de basis wordt voor een nieuw systeem van vertrouwen of dat Trump nu president van de VS is.
Natuurlijk zijn er mensen die achteraf beweren dat ze het allemaal goed zagen. Maar goed omgaan met de toekomst vereist iedere dag kleine en grote vernieuwing. Anders wordt overleven moeilijk, kijk maar naar Kodak, Griekenland, Nokia, hotels en taxi’s. We zien in praktijk een aantal oorzaken keer op keer terugkomen, deze staan tussen willen en doen.
Mensgerichte zorg
Het is goed om te bedenken dat innovatie start bij wat (nog) niet bestaat of onmogelijk lijkt. Innovatiekracht is zowel een antwoord op onzekerheid maar ook een proces waar binnen de lijntjes kleuren niet de juiste antwoorden geeft. Pas echt interessant wordt het wanneer wensdenken, opgerekte doelen en onmogelijke ambities toch gerealiseerd worden.
De sleutel ligt bij het vinden van uitdagende voorbeelden en aandacht voor onderliggende emoties. Zo is mensgerichte zorg in 2006 geïntroduceerd in Nederland. Bevlogen en ervaren professionals waren cynisch en teleurgesteld geraakt en dachten dat het onmogelijk was om zorg te bieden zoals ieder zelf ook behandeld wilde worden. Topdown innovatieplannen werken dan echt niet.
Met een beslissing (ja of nee) wordt verantwoordelijkheid en eigenaarschap genomen. De beslissing gaat zowel over engagement maar ook over middelen en kunnen. Een voorbeeld is de wens die miljoenen Nederlanders koesteren om een boek te schrijven, een eigen organisatie te starten of gezonder te gaan leven. Zonder juiste beslissing blijft het bij dromen.
Klantreis
Doen wat merkbaar bijdraagt aan het doel en stoppen wat afleidt. Bijvoorbeeld de klantreis of strategie constant, altijd en overal in praktijk brengen in plaats van af en toe of alleen op papier.
Belangrijke vragen zijn: wat is (voor ons/voor mij) de eerstvolgende stap? Wat is nodig om te bewegen? Van wie kunnen wij welke steun gebruiken? Het blijkt dat iedere positie andere sturing vraagt. Het is wijs om niet te lang stil te staan bij legitimering waarom de positie klopt. De maximale opbrengst is namelijk de plek waar u al staat. Een stap overslaan zorgt voor vertraging of sabotage en verspilt middelen.
Dan weet u waar u kunt zoeken als er niets mis lijkt maar innovatieprogramma’s toch niet werken.
Jim van den Beuken
