Zorg op afstand is sterk in opkomst. Slechts drie Nederlandse zorgbedrijven doen dit echter aantoonbaar veilig. Daarom is het hoog tijd dat zorgverzekeraars alleen contracten afsluiten met zorgaanbieders die werken met veiligheidsnorm NEN 8028.
Het blijven intrigerende filmpjes: opnames van auto’s die in een proefsetting keihard tegen een muur worden gelanceerd. Komen de volwassen poppen die voorin zitten er gehavend uit? Hoe veilig zijn de kinderen achterin? En welke lichaamsdelen lopen het meeste risico op letsel? Het wordt allemaal haarfijn onderzocht door Euro NCAP. Blijkt dat de kooiconstructies, kreukelzones en airbags vlekkeloos functioneren, dan krijgt de betreffende auto maximaal vijf sterren. Belangrijke informatie voor Europese consumenten bij de aanschaf van een andere auto.
e-Health in kinderschoenen
Dat er voor e-health nog geen vergelijkbare Europese instantie is die nieuwe zorgtechnologie keurt en beoordeelt, is begrijpelijk. In vergelijking met auto’s staat online zorgverlening nog in de kinderschoenen. Tegelijk is echter duidelijk dat hier snel verandering in moet komen. Dagelijks komen er immers tientallen nieuwe zorgapps en andere toepassingen bij die zorg op afstand faciliteren. Dan kan het niet zo zijn dat zorgverleners, patiënten en andere gebruikers er zomaar op moeten kunnen vertrouwen dat het gebruik daarvan veilig is.
Veiligheidsnorm
Vier jaar geleden werd wat dit betreft een belangrijke stap gezet. Een grote groep van belanghebbenden – van fabrikanten tot zorgbedrijven en zorgverzekeraars – stelden samen een nationale veiligheidsnorm op voor het leveren van zorg op afstand: NEN 8028. Om deze abstracte norm in de praktijk te kunnen toepassen, werd hierbij vervolgens een zogeheten erkenningsschema opgesteld. Aan de hand van dit schema kunnen productontwikkelaars en zorgaanbieders alle mogelijke risico’s inventariseren. Is bijvoorbeeld de informatievoorziening en voorlichting van de fabrikant aan het zorgbedrijf of de eindgebruiker in orde? Is duidelijk afgesproken wie waarvoor verantwoordelijk is in de zorgketen? Is veilig gesteld wat er gebeurt op het moment dat de techniek het laat afweten? En is vastgelegd welke patiënten wel of niet in aanmerking komen voor de betreffende zorg op afstand?
Keurmerken
Anderhalf jaar geleden ging de Stichting Quality Assurance E-Health (QAEH) hier voortvarend mee aan de slag. Voorlopig resultaat: op dit moment hebben welgeteld drie Nederlandse zorgbedrijven een keurmerk van de stichting ontvangen, omdat ze aantoonbaar aan de veiligheidseisen voldoen: ZuidZorg voor verzorgende en verpleegkundige interventies in de thuiszorg met behulp van ICT; KSYOS voor het leveren van teleconsultatie, -diagnostiek en –monitoring; en Medizorg voor het leveren van UVB-lichtbehandeling op afstand. Ook al is iedereen het er over eens dat e-health veilig moet zijn, kennelijk zijn er nog nauwelijks zorgorganisaties die daar voor zichzelf consequenties aan verbinden in het belang van hun patiënten en cliënten. En dat is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk.
Sleutelrol verzekeraar
De komende jaren ziet de QAEH vooral een sleutelrol voor zorgverzekeraars weggelegd om de NEN 8028 alsnog op grote schaal ingevoerd te krijgen. Terecht. Zij zijn immers verantwoordelijk voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg die zij inkopen. In het belang van hun eigen verzekerden is het niet meer dan vanzelfsprekend dat zij bij de contractering van zorgaanbieders verlangen dat die (gaan) voldoen aan de NEN 8028. Vooralsnog hebben zorgverzekeraars zich hier echter niet aan gecommitteerd. Ook dat is opmerkelijk. Daarbij is dat een gemiste voor de verdere opschaling van zorg op afstand.
Zicht op kwaliteit
Rest de vraag of al dat werken met keurmerken en certificaten inmiddels niet passé is, nu gebruikers zelf online heel gemakkelijk hun waardering kunnen geven voor allerlei producten en diensten? Je zou het denken, maar dat is toch net een brug te ver. Als gebruiker van e-health kun je zaken als gebruiksgemak natuurlijk prima beoordelen en waarderen. Maar doorgaans heb je als consument onvoldoende zicht op achterliggende kwaliteits- en veiligheidsaspecten. Net zoals ik van mijn eigen auto wel kan aangeven of die comfortabel rijdt, maar voor uitspraken over veiligheid aangewezen blijf op die intrigerende botsproeven.
Wybo Vons
Nederlandse Vereniging voor eHealth (NVEH)