Gek genoeg is er maar weinig onderzoek gedaan naar het succes van veranderprogramma’s maar de cijfers die we wel zijn komen bijna allemaal uit op een slagingspercentage van 25-30%. De definitie van succes die hierbij wordt gehanteerd is het behalen van de veranderdoelen binnen de daarvoor gestelde tijd met de daarvoor beschikbaar gestelde middelen. Dat is geen lekker begin.
Wat maakt verandering in de échte wereld dan zo ingewikkeld? De echte wereld is complex. Die complexiteit proberen we in veel organisaties te reduceren of zelfs weg te maken. Maar dat is een zinloze oefening. Je kunt deze complexiteit beter aangaan. Een vuistregel hierbij is om complexe programma’s zo eenvoudig mogelijk te maken maar niet eenvoudiger dan dat.
Je probeert hiermee ‘’over-simplificatie’’ (oplossingen die zo in complexiteit zijn gereduceerd dat ze niet meer werken) zo veel mogelijk te voorkomen. De eerste hint dat dit aan de orde is? Als een project begint met een vastgezet stappenplan dat bestaat uit netjes gesorteerde ‘’deliverables’’ met opleverdatum en een strakke business case die tot op de punten achter de komma lijkt te kloppen… Dan is er reden tot zorg.
Betekent dit dat je als programmamanager dan ook expert moet zijn in complexiteit? Nee. Gelukkig zijn er een aantal handige vuistregels die je kunt toepassen om direct een stap in de goede richting te zetten. We hebben ze op een rijtje gezet met een korte toelichting.
In de echte wereld…
Is communicatie niet hetzelfde als verandering
Dat communicatie op zichzelf niet tot verandering leidt is voor de meeste mensen wel logisch. Dat het verandering zelfs kan stilleggen is minder bekend. Het ‘’baat het niet dan schaadt het niet’’ argument gaat niet op.
Is motivatie de minst duurzame bron van verandering
Motivatie (willen) is belangrijk maar ook grillig. Onze stemming wisselt én we raken vermoeid. Zeker wanneer de verandering onderdeel is van een breder takenpakket kun je maar beter inzetten op de driehoek willen, kunnen én mogen. Soms wordt daar durven aan toegevoegd.
Hebben interventies altijd onverwachte (bij)effecten
Het is een realiteit van verandering in complexe systemen. Er gaan dingen gebeuren die je niet aan zag komen en daarvoor ben je medeverantwoordelijk. Het is handig hier rekening mee te houden in je programma.
Hebben kleine interventies onevenredig grote effecten én andersom
Dit is je grootste vriend en vijand. Soms levert een grote bak aan inspanningen maar een heel mager resultaat. Het systeem lijkt alle effecten op te slokken of preciezer te dempen. Het omgekeerde is gelukkig ook waar. Precies leren interveniëren is dus heel belangrijk.
Is de relatie tussen oorzaak en gevolg onduidelijk en pas achteraf te overzien
Tenzij er aanleiding is om te denken dat je weet hoe het zal gaan is het beter aan te nemen dat dit niet het geval is. Meerdere experimenten naast elkaar draaien is de enige echte praktische oplossing. Laat je niet foppen te denken dat een plaatselijk succes blijvend of schaalbaar is. Je zult dit moeten testen.
Samengevat is verandering in de echte wereld uitdagend. Het laat zich minder goed sturen dan we graag zouden willen en de cijfers zijn in ons nadeel. Maar dat is wat dit vak voor mij juist zo leuk maakt.
Daan Noordeloos
Ondernemer op het gebied van transformatie
Skipr masterclass Succesvol projecten leiden in een complexe omgeving
Grote verandertrajecten en digitale transformaties zijn in de zorg aan de orde van de dag. Hoe laat u dat soort grote trajecten en transformaties aan de ene kant voorspelbaar verlopen en hoe past u zich tegelijkertijd aan aan voortschrijdend inzicht? Daan Noordeloos neemt u hierin mee. Hij is een van de sprekers op de masterclass Wendbaar projectmanagement in complexe omgevingen op 18 en 19 april 2024. Meer informatie en aanmelden