Value-Based Healthcare (VBHC) mag zich in een groeiende belangstelling verheugen. Daarmee is niet gezegd dat de methode zonder slag of stoot ingang vindt in de praktijk. Tussen wens en werkelijkheid staan de nodige barrières. De meest genoemde daarvan hangen samen met verandermanagement.
Geen tijd, geen geld en geen bereidheid om te investeren; medische professionals die de toegevoegde waarde voor eigen praktijk niet zien; het concept is te groots… Ons recente marktonderzoek, dat we medio juli uitbrengen, leert dat maar liefst 41 procent van alle barrières voor VBHC op enige manier verband houden met verandermanagement. Helaas biedt het werk van grondlegger Michael Porter in dit opzicht weinig houvast. In zijn Value-Based Healthcare Agenda uit 2013 staat alleen “wat” VBHC inhoudt, maar niet “hoe” daar te komen. En dat terwijl de toepassing van VBHC vraagt om een wezenlijke verandering.
Valkuil
Het is dan ook een misvatting om te denken dat je het realiseren van verandering er even bij doet, naast je dagelijkse werkzaamheden. Zeker bij een concept als VBHC, wat in de basis gaat om een verandering van sturing en organisatie rond zorgvolume naar sturing en organisatie rond patiëntwaarde. Hierbij worden doelstellingen, processen, structuren en beloningssystematiek aan de kaak gesteld. Dit vraagt dus om een grote verandering.
De valkuil is dat de inhoudelijke experts, meestal de zorgverleners zelf, ook de verandering moeten leiden. Hoe belangrijk input en enthousiasme op de werkvloer ook is, de vraag is of je de zorgverlener verantwoordelijk moet maken voor het veranderproces. Zorgverleners en professionals moeten uiteraard betrokken zijn, maar omdat ze dagelijks al verantwoordelijk zijn voor het leveren van zorg, kun je niet verwachten dat ze dit soort wezenlijke veranderingen er even bij doen. Je kunt iemand moeilijk vragen om de boot te varen en tegelijkertijd de zeilen te repareren.
Budget
Daarnaast dient de verandering vaak plaats te vinden binnen de huidige beschikbare middelen en budgetten. Verandering kost tijd en energie en vraagt daarom om extra middelen, mankracht en budget. Het niet apart benoemen van het veranderproces als een op zich staand project leidt uiteindelijk tot vertraging en veel inhoudelijke discussies zonder daadwerkelijke acceptatie en beweging. Het afbakenen, plannen en budgetteren van de verandering is een noodzakelijke stap.
Mindset en veilige cultuur
Verandermanagement is dus een project op zich, dat om een structurele aanpak vraagt. Het gaat erom dat processen, werkoverleggen en besluitvorming worden gekoppeld aan het verbeteren van waarde voor de patiënt. Maar ook dat het wordt doorleefd en gevoeld. Een veranderde mindset bij alle betrokkenen waarbij focus komt te liggen op patiëntwaarde.
Naast een verandering van de mindset vergt VHBC ook een cultuuromslag. Medisch professionals zijn opgeleid om autonoom te beslissen en te handelen. Het transparant maken van en sturen op patiënt uitkomsten kan zeer beangstigend zijn. Het raakt direct aan het handelen van de medisch professional. Daarnaast raakt hij/zij een stuk van zijn/haar autonomie kwijt. De implementatie van VBHC gaat gepaard met het bewerkstelligen van een verbetercultuur waarin fouten maken niet erg is. Geen afrekencultuur, maar veilige verbetercultuur waarbij openheid wordt gecreëerd om te verbeteren.
Leiderschap
Om een cultuurverandering tot stand te brengen, is sterk leiderschap nodig: de raad van bestuur en het bestuur van het medisch specialistisch bedrijf moeten VBHC actief uitdragen en beoefenen. Hierbij horen het steunen en naar voren schuiven van enthousiaste pioniers, het belonen van goed gedrag, het omarmen en uitdragen van de eerder genoemde verbetercultuur, en het benadrukken van patiëntwaarde in alle communicaties. Besluiten dienen gemaakt te worden met de patiënt in gedachten. Structureel bereikte patiëntwaarde moet regelmatig besproken en gecheckt worden binnen de bestuurskamer.
Verandering van de mindset, cultuuromslag en sterk leiderschap, gelet op het cruciale belang van deze drie onderwerpen pleiten wij er voor om verandermanagement als vast aandachtspunt toe te voegen aan Porters VBHC Value Agenda. Zo wordt naast het “wat” ook het “hoe” van VBHC verankerd en stijgen de slagingskansen voor implementatie.