Moeten we de gezondheid van ouderen in verpleeghuizen beschermen? Willen we in verpleeghuizen besmetting van andere mensen voorkomen? Hebben we medicatie nodig die infecties effectief kunnen bestrijden?
Onzinnige vragen want natúúrlijk drie keer ‘ja’? Nee hoor, want anno 2016 is het slecht gesteld met de infectiepreventie in verpleeghuizen. Hoogste tijd om serieus werk te maken van infectiepreventie.
Het rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (april 2015) over de kwaliteit van infectiepreventie in verpleeghuizen is deprimerende lectuur. Nadat in 2012 al een zorgwekkend beeld was ontstaan, bezocht de inspectie 42 instellingen in de jaren erna en constateert dat er niets is verbeterd. “Van de dertig bezochte instellingen voldeed slechts één aan de getoetste normen.”
Onvoldoende urgentiebesef
Wat is er aan de hand? Lees maar even mee: “De persoonlijke hygiëne van het personeel en de bewoners was onvoldoende, medicatie en zalven werden niet hygiënisch bewaard en beleid was niet goed geïmplementeerd en geborgd.” En: “Op basis van deze resultaten komt de inspectie tot het oordeel dat er bij de instellingen onvoldoende urgentiebesef is en dat zij niet hun verantwoordelijkheid nemen. Hierdoor blijven risico’s bestaan voor de cliënten aan wie ze zorg verlenen, maar bestaat ook de kans dat (resistente) micro-organismen zich buiten de vier muren van een instelling verspreiden.” En dan te bedenken dat de inspectie in 2012 al had aangekondigd opnieuw langs te zullen komen.
Voor wie het beeld nog niet helemaal scherp heeft: in verpleeghuizen zitten veel kwetsbare mensen met diverse gezondheidsproblemen dicht op elkaar. Omdat een infectie oplopen grote gevolgen kan hebben, voor hen en de omgeving, heeft de werkgroep infectiepreventie richtlijnen opgesteld om in verpleeghuizen infecties en de verspreiding ervan te voorkomen. In deze werkgroep zijn alle relevante partijen vertegenwoordigd.
Groeiend probleem
De naleving van deze richtlijnen controleert de inspectie. Het gaat om uitgebreide regels over handhygiëne, werkkleding, hoe je omgaat met ontlasting, het reinigen van materialen en het scheiden van schoon en vuil materiaal. Zeker, alles bij elkaar zijn het best veel voorschriften. Maar de inzet is ook hoog: de gezondheid van bewoners, medewerkers, vrijwilligers en familie die allemaal besmet kunnen raken. En het gaat zeker ook om het voorkomen van antibiotica-resistentie doordat (te) vaak antibiotica moet worden voorgeschreven. Een wereldwijd groeiend probleem.
Gezien het belang van goed infectiepreventiebeleid is het dan ook de vraag waarom dit in de meeste verpleeghuizen ontbreekt. Inzicht in argumenten waarom maatregelen voor infectiepreventie wel of niet worden uitgevoerd, kan dan helpen. De Argumentenfabriek legde deze vraag in drie denksessies voor aan bestuurders van zorginstellingen, specialisten ouderengeneeskunde, arts-microbiologen, verzorgenden, deskundigen en adviseurs infectiepreventie. Zij schetsten een heel divers beeld. Te verwachten waren tegenargumenten als het kost te veel tijd, geld en de richtlijnen zijn te uitgebreid en ingewikkeld. Verrassend waren argumenten als: het heeft geen prioriteit bij zelfsturende teams of handpompjes en schorten passen niet bij de huiselijke sfeer.
Uitvoerbaar
Nu hecht de een meer waarde aan een argument dan een ander. Het argument ‘tijdgebrek’ bijvoorbeeld kan voor een zwaarbelaste verzorgende heel relevant zijn. Alleen moet het gevolg dan niet zijn dat infectiepreventie strandt, maar dat er tijd wordt gemaakt om het wel te kunnen doen. Bestuurders zijn eindverantwoordelijk; zij moeten ervoor zorgen dat er een infectiepreventiebeleid is dat ook praktisch uitvoerbaar is. Want, zoals een van de deskundigen naar voren bracht: infectiepreventie hoort gewoon bij professioneel handelen. Dat lijkt mij een argument waar niemand om heen kan. Zeker als je daar de conclusie uit het inspectierapport naast legt dat ‘verbeteringen snel realiseerbaar zijn’. Verpleeghuizen, aan de slag!
Chef Zorg De Argumentenfabriek
(De Argumentenkaart Infectiepreventie Verpleeghuizen verschijnt na de zomer)
