Grote landelijke verbeterprogramma’s van de verpleeghuiszorg hebben maar tijdelijk effect. Steeds weer zien we dat na korte periode de kwaliteit van de zorg verslechtert. Daarbij gaat het zowel over welzijn als over veiligheid.
Het centraal stellen van het systeem met richtlijnen, protocollen en afvinklijstjes heeft in de praktijk verstrekkende gevolgen. Mensen die zorg nodig hebben en hun naasten ervaren haast en een tekort aan persoonlijke aandacht.
Bestuurders voelen zich gedwongen zich te richten op het systeem, omdat ze worden afgerekend op financieel-economische resultaten. Niet of de mensen die zorg nodig hebben, ook datgene krijgen wat ze nodig hebben. Zorgverleners zijn gefocust op het volgen van protocollen en registraties. Daardoor ervaren ze geen ruimte meer om de mensen die zij verzorgen écht te helpen bij hun behoeften.
Het systeemgericht denken zie je ook terugkomen in de reacties op het rapport van de inspectie. Deze richten zich met name op het opleidingsniveau van verzorgend personeel, veranderingen in het zorgsysteem en verkeerde werkwijze van de inspectie. Het gaat daarbij nauwelijks meer over de mensen die zorg nodig hebben.
Verbeterprogramma’s
Voor je het weet, krijgen we weer allerlei nieuwe verbeterprogramma’s, interventieteams en werkgroepen die meer van hetzelfde doen. Met veel maatschappelijk geld ondersteunen we het huidige systeem om over een aantal jaren wéér te concluderen dat er geen structurele verbeteringen is opgetreden.
We zullen echt vanuit mensen en hun context moeten gaan organiseren. Terug naar de bedoeling dus. Zorgen dat mensen zodanig ondersteund worden, dat ze volgens hun eigen waarden en drijfveren kunnen leven. En geholpen worden bij wat zij van belang vinden. Mensen verschillen en daarmee ook wat ze nodig hebben. Zorg en ondersteuning zijn helpend. Het maakt bijvoorbeeld nogal uit hoe het contact met de kinderen is. Hoe die persoon tegen spiritualiteit aankijkt. Wat zijn hobby’s zijn. Hoe zelfstandig iemand altijd is geweest. Kortom: er zijn allerlei soorten mensen met ieder hun eigen behoeften en situatie. Daar zullen we rekening mee moeten houden.
Inspanning
De komende jaren zullen we hard moeten werken om die omslag te bereiken. Dat vergt ieders inspanning. Het vraagt ook om radicale keuzes om echt vanuit mensen te organiseren. En bestaande systemen, regels en instituten die daar niet aan bijdragen af te schaffen. Dat betekent dat ook zorgorganisaties zich de vraag moeten stellen of zij in hun huidige vorm nog het juiste antwoord zijn op de vragen van mensen in de samenleving.
LOC start binnenkort met een driejarig project ‘radicale vernieuwing verpleeghuiszorg’. Bij een aantal verpleeghuizen gaan we alle interne en externe regels afschaffen. We gaan daar organiseren vanuit de relatie cliënt, naasten en medewerkers. Daarbij kijken we vervolgens welke regels we nodig hebben. We starten dus echt opnieuw om terug te gaan naar de bedoeling. Andere verpleeghuizen mogen meekijken en overnemen wat werkt.
Marthijn Laterveer
Coördinator LOC Zeggenschap in zorg
De blog is geschreven in samenwerking met Joep Bartholomeus