In de chaotische situatie rond het faillissement van MC Slotervaart en MC IJsselmeerziekenhuizen was het niet meer duidelijk wie handelingsbevoegd was. Ik stel voor om zorgverzekeraars te verplichten om een dergelijke situatie bij de inspectie te melden als calamiteit.
Calamiteiten moeten al sinds 2005 onverwijld worden gemeld bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg, nu de Inspectie Gezondheid en Jeugd. Op de site van de IGJ staat de volgende definitie: Een calamiteit is een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een cliënt heeft geleid. Wanneer een calamiteit ten onrechte niet wordt gemeld en de IGJ dat ontdekt, kan zij een bestuurlijke boete opleggen.
Faillissementen
Afgelopen weken ontstond er behoorlijke chaos rond de abrupte faillissementen van het MC Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen. Met spoed moest er voor patiënten een nieuw onderkomen worden gezocht. Chronische patiënten die voor lange periode afspraken hebben, raakten behoorlijk in onzekerheid. Deze chaos valt wat mij betreft onder het eerste gedeelte van de definitie: een niet-beoogde of onverwachte situatie. Wat betreft de schade die is opgelopen kunnen wij in ieder geval constateren dat de cliënten die afhankelijk zijn van deze ziekenhuizen in een zeer onzekere situatie verkeren. Uit de media vernemen wij de schrijnende verhalen dat artsen en cliënten zelf achter vervangende zorgverleners aan moesten. Behandelingen die te laat worden ingezet en stress zijn niet gunstig voor het herstelproces. Of de chaos daadwerkelijk heeft geleid tot een ernstig schadelijk gevolg voor de betrokken patiënten: laten we hopen van niet.
Raad en daad
De betrokken verzekeraar Zilveren Kruis gebruikt als pay-off: Raad en Daad. Met deze slagzin zou je er toch vanuit kunnen gaan dat de verzekeraar de ‘gedupeerde patiënten’ helpt bij het vinden van een andere zorgverlener. Dit is overigens ook een wettelijke verplichting. Niets is minder waar. Wie op de site van Zilveren Kruis de rubriek ‘veel gestelde vragen’ raadpleegt kan over het faillissement van de ziekenhuizen het volgende lezen:
“Een ander ziekenhuis in de regio gaat de zorg overnemen. Het MC Slotervaart óf het ziekenhuis dat uw behandeling overneemt, neemt contact met u op.” (7 van de 14 antwoorden)
“De situatie waarin het Slotervaart verkeert bleek vele malen slechter dan gedacht. Leveranciers kwamen hun apparatuur ophalen nadat het faillissement was uitgesproken en het ingehuurde zelfstandige personeel en de uitzendkrachten bleven thuis. Bij het Slotervaart ging dat om ongeveer de helft van alle werknemers. Dat is een ongelofelijk hoog aantal. De kwaliteit van zorg kwam zodoende acuut onder druk. Dat heeft de curator doen besluiten om de patiënten die opgenomen waren door de artsen te laten verplaatsen.”
De vragen die deze antwoorden oproepen zijn:
• was er sprake van onverantwoorde zorg voorafgaand aan het faillissement?
• wat is de oorzaak van de ontstane chaotische situatie?
• waarom is er niet meteen vervangende zorg geregeld, of anders gezegd: wat betekent ‘Raad en Daad’?
Verzekeraar verplichten om te melden
De wettelijke verplichting om calamiteiten te melden geldt voor zorgaanbieders. Omdat in deze chaotische situatie niet meer duidelijk was wie handelingsbevoegd was, was ook niet duidelijk wie moest melden. En daar wij in een stelsel van gereguleerde marktwerking zitten, kan deze situatie zich ook in de toekomst nog een keer voor doen. Daarom is mijn voorstel om de meldingsplicht die staat in de Wkkgz en die geldt voor de zorgaanbieders, ook op te nemen in de Zorgverzekeringswet. Het gaat dan om een bepaling die stelt dat wanneer een zorgverzekeraar de continuïteit van zorg voor haar verzekerden niet meer kan garanderen, zij dit onverwijld meldt bij de IGJ en de NZa.
Daarnaast is het wellicht een idee om de methode die meestal wordt gebruikt bij calamiteitenonderzoeken bij zorgaanbieders (PRISMA of SIRE) ook hier toe te passen. Dit om helder te krijgen wat er eigenlijk de afgelopen weken is gebeurd. Volgens de regels van de IGJ moet in het kader van een calamiteitenonderzoek een analyse worden uitgevoerd om de basisoorzaken van de ontstane gebeurtenis vast te stellen. Dit dient plaats te vinden onder leiding van een onafhankelijk voorzitter. In lijn met het beleid van de IGJ kunnen de uitkomsten dan zoveel mogelijk openbaar worden gemaakt zodat iedereen en ook de Tweede Kamer daarvan kan kennis nemen. Hopelijk leiden de uitkomsten van het onderzoek ertoe dat cliënten die afhankelijk zijn van ziekenhuizen die er ook niet goed voor staan, erop kunnen vertrouwen dat de continuïteit van zorg altijd gegarandeerd blijft.