Psychische aandoeningen komen vaker voor onder vluchtelingen dan gemiddeld onder de Nederlandse bevolking. Als we niets doen aan vroegsignalering en preventie, betalen we in de niet zo verre toekomst de rekening.
Wekelijks meldt het ministerie van Veiligheid en Justitie hoeveel vluchtelingen de afgelopen week ons land binnenkwamen. Verreweg de meeste vluchtelingen hebben een erbarmelijke reis achter de rug en velen hebben verschrikkelijke dingen meegemaakt of gezien. GGZ Nederland krijgt nu vaak vragen van media over de geestelijke gezondheid van vluchtelingen. Krijgen vluchtelingen wel geestelijke gezondheidszorg? Hoe groot is de kans op incidenten door vluchtelingen met psychische problemen? In Duitsland wordt zelfs al gedacht aan een versoepeling van het medisch beroepsgeheim.
Suïcide
We weten dat het vaak drie tot vijf jaar duurt voordat psychische problemen bij vluchtelingen zich openbaren. Depressie, posttraumatische stress en angst zijn bij hen veel voorkomende gezondheidsproblemen. 13 tot 25 procent van de vluchtelingen kampt met ptss of depressie ten opzichte van 2,6 procent respectievelijk 6 procent van de Nederlandse bevolking. Suïcide onder asielzoekers is twee keer zo hoog.
Laten we daar niet op wachten. Laten we de kans niet missen om er op tijd bij te zijn en nu al werken aan preventie, vroegsignalering en het bestrijden van stigma zodat psychische problemen bespreekbaar worden. In het belang van de gezondheid van vluchtelingen en voor ons als maatschappij heb ik vier praktische tips:
1. Het is belangrijk nu aandacht te hebben voor vroege signalering van psychische problemen. Niet alleen door psychologen, maar ook door welzijnswerkers, vrijwilligers, ambtenaren en onderwijzers. We kunnen hen helpen signalen te herkennen. Mental Health First Aid is een manier om mensen te helpen hoe signalen te herkennen en te laten weten wat je dan moet doen.
2. We weten dat onderwijs, werk en sociale contacten preventief werken bij het voorkomen van mentale problemen. Stimuleer daarom deelname van vluchtelingen aan de samenleving, op allerlei manieren. Dat voorkomt ook dat mensen bijna per definitie op sociaaleconomische achterstand komen, een andere reden voor een slechtere gezondheid.
3. Schaamte of onbekendheid kunnen redenen zijn dat vluchtelingen geen hulp zoeken bij psychische problemen. We moeten de drempels om hulp te zoeken dus zo laag mogelijk maken en zorgen dat het gewoon wordt te spreken psychische problemen. Bestaande netwerken van vluchtelingen kunnen helpen bij het wegnemen van onbekendheid of angst voor het zoeken naar hulp. De stichting Samen Sterk zonder Stigma kan helpen met instrumenten om over psychische ziekte te praten.
4. Onderschat het belang van een instrument als de tolkentelefoon niet. Juist bij psychische problemen is het belangrijk dat je in je eigen taal kunt uitdrukken waar je mee zit. Het is mooi dat het ministerie van VWS een tijdelijke regeling heeft getroffen voor de vergoeding van de tolkentelefoon voor huisartsenzorg aan vluchtelingen met een status. Maar eigenlijk zou iedere vluchteling die nieuw in een gemeente komt en naar een arts of psycholoog moet, gebruik moeten kunnen maken van de tolkentelefoon. Goede communicatie is de enige manier om mensen echt te kunnen helpen.
Laten we alles wat we weten over vroegsignalering en preventie van psychische aandoeningen nu toepassen en niet zuinig zijn. Anders betalen we over een paar jaar de rekening.
Directeur GGZ Nederland
