Begin mei las ik de bijdrage van Rob Scheerder; hij was me net voor en suggereerde dat fraudebeleid een serieus onderwerp diende te zijn in het kader van bezuinigingen en hervormingen.
Zeker, er is winst te boeken en bovendien inhoudelijk te verbeteren. Hij haalde ook het PGB aan. Laten we daar eens terug gaan naar het PGB-verhaal. Los van PVV-hobbies (12.000 extra mensen in de verzorgingshuizen) waren fraude en oneigenlijk gebruik de – officiële – redenen waarom het PGB instortte. Op basis van mij bekende rechtszaken is er zeker zo’n 20 miljoen gefraudeerd op PGB-uitgaven van circa 800 miljoen. Dat is 2,5% van het budget en – omdat bewijslast complex is – is dat vast niet alles waar een luchtje aan zat of wat de pers heeft gehaald of wat ik heb meegekregen; dus laten we zeggen: 5% stonk.
Fraude
Hoe zou dat in de hele zorg zijn? Zorgverzekeraars Nederland opende recent een kenniscentrum op dit terrein en meldt dat in drie jaar 18 miljoen aan fraude is opgespoord. In drie jaar. Op zo’n 180 miljard aan zorguitgaven, ook in drie jaar. Een tiende promille. Ongeloofwaardig. Maar recent werd meer opbrengst gemeld: in de orde van 137 miljoen. Nog steeds laag. Maar het strookt met Scheerders opmerkingen rond de cultuur bij zorgverzekeraars. En dan is er nog onderzoek waaruit zou blijken dat er in drie jaar voor een miljard dubbel wordt gedeclareerd door het medisch gilde. Dat lijkt er al meer op.
Stel nu eens dat er, net als bij het PGB, 2.5% van de zorguitgaven bewijsbaar stinkt. Dat zou 200 keer meer zijn dan nu opgespoord, maar volgens het jaarrapport 2011 van het Europese Healthcare Fraud and Corruption Network moeten we – ongeacht het systeem – tenminste uitgaan van 3%, en rekening houden met een – door de crisis stijgend – gemiddelde van nu circa 7,5% aan ‘fraud and error’. Pardon? Omgerekend is dat de totale bezuinigingsdoelstelling van Kunduz!
Calculeren
En dan kunnen we dus ook de (functies van) de vele ‘bypasses’ die aanzetten tot creatief boekhouden bekijken; van te laag gekwalificeerden in de zorg inzetten, uurtjes schrapen, de breedste of duurste DOT/DBC inzetten, medisch onnodig opnemen op vrijdagmiddag en verpleegdagen declareren, patiënten medisch onnodig laten terugkomen, waar het ook in één keer kan, dubbel laten uitbetalen (door zorgverzekeraar en farmaceut), enzovoorts. Oneigenlijk gebruik, creativiteit met regels en onnodig ingrijpen dus. En dan niet alleen bij de calculerende burger, maar vooral bij de calculerende instituties en beroepsbeoefenaren. Want misschien kunnen we dan ook de ‘financiële wizards’ onder de medici voor een tuchtrechter brengen, zoals in bijvoorbeeld Engeland gebeurt. Ze worden vaak voorzichtig aangepakt omdat ze monopolist zijn en de sympathie van het publiek hebben, zelfs al klemmen beroepseed en een door omzet af te dekken ‘ondernemersrisico’. Financieren op basis van productie in plaats van op gezondheidsdoelen is immers een garantie voor verkeerde prikkels.
Luisteren naar patiënt
En o ja, dan is er nog veel basaler te winnen door beter te luisteren naar de patiënt, want die is vaak niet gek. Twee praktijk-ervaringen (en wie heeft die niet): dus geen vier keer bloed-onderzoek en dan pas een echo, maar die maar meteen meenemen. Niet een half jaar doormodderen, maar direct op verzoek van patiënt (dan maar) ook testen op kinkhoest, ook al geloof je er geen bal van. Dat scheelt niet alleen twee patiënten (en hun families) een gigantische lijdensweg en herhaald arts- en labbezoek (omzet!), maar dus ook in de premies. Wellicht met de beste bedoelingen, maar penny-wise, pound-and-pain-foolish.
Creativiteit is ‘smeerolie’
Het Mirakel van Den Haag veronderstelt 1,5 miljard bezuinigingen in de zorg. Dat klinkt als heel veel, maar is circa 2% van de zorguitgaven, maar betekent ook dat de jaarlijkse kostengroei wordt omgezet in 2% werkelijk minder uitgegeven euro’s. Dat is heftig en zal hoe dan ook een stevige prestatie zijn, omdat besparingen in de zorg nooit gehaald worden en alleen landen in zeer extreme crises de uitgavengroei om buigen. Waarom niet? Omdat het ‘niemands’ geld is. En dus liggen voor de verzekerde de bekende trits natuurwetten voor de hand: verhogen eigen bijdragen en eigen risico, aanscherpen inkomens- (en vermogens-)toets en inperking basispakket. Er ligt dus beleid voor het oprapen om de lastengroei voor de burger te beperken, zonder aan aanspraken, eigen risico of wat dan ook te komen. Welk verkiezingsprogramma pakt het (niet) op? Een probleempje: creativiteit is vaak de ‘smeerolie’ in een systeem. Daar moeten we wel wat op verzinnen.