Over een paar weken verruil ik mijn baan bij een zorgverzekeraar voor een functie als directeur Financiën bij een middelgroot ziekenhuis. Bij het aankondigen van mijn vertrek hadden velen het over de andere kant van de tafel.
Ik antwoordde dan consequent: “Ja, maar het is wel dezelfde tafel”. En dan was er vaak herkenning. Want ziekenhuizen en zorgverzekeraars willen beide goede, betaalbare en toegankelijke zorg voor de Nederlanders. En beide willen een bijdrage leveren aan de verdere verbetering hiervan. De één met wat meer focus op de verzekerde, de ander met wat meer aandacht voor de patiënt.
Landsbelang
‘Voor de klant en het land’ zeggen we dan bij de zorgverzekeraar. Want de zorgverzekeraar heeft nog meer dan een ziekenhuis te maken met het landsbelang. Niet voor niets hebben de zorgverzekeraars het in 2011 gesloten bestuurlijk hoofdlijnen akkoord voor de medisch specialistische zorg zeer serieus genomen. Meer dan in de jaren ervoor werd bij het maken van de inkoopafspraken het budgettair kader als uitgangspunt genomen. En de aard van de inkoopafspraken is hierop aangepast. Ondertussen is wel de vraag wie op dit moment de echte zorgverzekeraar is. Dat wil zeggen: welke partij loopt en draagt nu vooral het financiële risico?
De zorgverzekeraar die ik goed ken, is in de afgelopen jaren meer risicomijdend gaan inkopen. Volumevrije contracten bestaan niet meer; alles is afgetopt met een plafond of aanneemsom. Het risico is verplaatst. De zorgkosten voor de verzekeraar zijn gemaximeerd en de zorgaanbieder loopt risico. Die heeft niet meer de zekerheid dat hij de zorg kan leveren, én betaald krijgt, die door de patiënten gevraagd wordt of medisch noodzakelijk is.
Risico’s
Deze contractafspraken komen voort uit risico-aversie. En dat door een organisatie die al meer dan tweehonderd jaar bestaat omdat ze ‘groot is geworden met verzekeren’. Het is de corebusiness van zorgverzekeraars om zorg in te kopen en om risico’s te lopen en deze tegen betaling van de verzekerde over te nemen.
Uiteindelijk past dit type afspraken dan ook niet bij een verzekeraar. Ze komen voort uit de prijzenswaardige intrinsieke motivatie om de zorgkosten te beheersen, maar ook uit angst en onzekerheid. Onzekerheid over: wordt er wel rechtmatig gedeclareerd, is de indicatiestelling wel goed, is de prijs niet te hoog, wat zal de volumeontwikkeling zijn? De afgelopen jaren waren er bij de contractering van ziekenhuizen nog te veel onzekerheden en ontbrak het aan transparantie en dan is de reflex: beheersing van de contractafspraak.
Steenslag
Vergelijk het eens met een schadeverzekeraar. Ik denk niet dat die voor de reparatie van autoruitschades een contractafspraak met bijvoorbeeld Carglass maakt met een maximumplafond. Nee, als de verzekeraar overtuigd is van de kwaliteit, de juiste reparatiegraad en de tariefstelling marktconform is, dan zal iedere ruit die gemaakt wordt ook betaald worden. Geen risico op plafondoverschrijding of autoruitschadebemiddeling. Het risico dat volumes stijgen, is het risico dat de schadeverzekeraar draagt en daar is ze ook goed in. Pas als er geen vertrouwen is dat Carglass niet met een vrachtwagen vol met steentjes over de snelweg gaat rijden en zo steenslag bevordert, zal de schadeverzekeraar ingrijpen. Uit angst.
Terug naar het ziekenhuis en de zorgverzekeraar. Uiteindelijk zijn ze beide niet gebaat bij gemaximeerde volumecontracten. Het leidt tot verlies-verlies in plaats van win-win situaties. Neem alleen al de restitutieverzekerde. Die denkt het recht te hebben op een vrije keuze voor een zorgaanbieder, maar loopt toch het risico dat er bij het ziekenhuis van zijn voorkeur geen plaats meer is omdat deze letterlijk aan z’n plafond zit. Het is niet uit te leggen.
Kerstgedachte
Het is een mooie kerstgedachte dat er voor iedereen wel plaats is. Daarvoor is het nodig dat de zorgverzekeraar weer bereid is om risico’s te gaan lopen. En de zorgaanbieder moet voldoende comfort bieden dat de ingrediënten die bij zorgverzekeraar ‘zorgkosten’ veroorzaken kloppen: een marktconform tarief, zuivere indicatiestelling, optimale samenwerking eerste en tweede lijn en uiteraard wordt er weer rechtmatig gedeclareerd. Ik zie een mooie uitdaging: een volumevrij contract afspreken aan dezelfde tafel. Het liefst in een meerjarenperspectief. Daar wordt niet alleen de verzekerde, maar ook de patiënt beter van.
Arend Jan Poelarends
Tot 1 februari manager Zorginkoop Medisch Specialistische Zorg en GGZ bij Achmea. Vanaf die datum financieel directeur bij Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk.