Door de ongelukkige samenloop van omstandigheden, met een hoge inflatie, stijgende en vooral onvoorspelbare energielasten afgetopt met de buitengewone loonkosten is het de vraag of het mogelijk is de ambities van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) binnen het vastgestelde tijdpad te realiseren. Natuurlijk zetten we de schouders eronder maar het is wel dé vraag die voorligt bij de komende behandeling van de Voorjaarsnota in de Tweede Kamer.
IZA vertraagd
Tot nu toe heeft het kabinet niet willen bijspringen in het verlichten van de financiële lasten waarmee veel ziekenhuizen, revalidatieklinieken en categorale instellingen worstelen. En anders dan voor andere sectoren blijven ook de klimaatgelden buiten bereik van de zorg die nota bene tot een van de koplopers van schadelijke emissie en afvalproductie behoort. Als compensatie uitblijft zal de uitvoering van het IZA worden vertraagd. Dat is geen wens, maar een onvermijdelijke consequentie. Het gevolg is dat bestaande knelpunten nog groter worden. Dat geldt in het bijzonder voor het behoud en aantrekken van zorgmedewerkers.
Arbeidsmarkt
De gedachten die in mij opkomen zijn omlijst met grote vraagtekens. Want hoe krijgen we het, gezien de omstandigheden, voor elkaar dat onze medewerkers met plezier naar hun werk blijven gaan? Hoe dringen we het ziekteverzuim terug? En hoe kunnen de soms buitensporige hoge kosten van ZZP-inhuur worden vermeden? Hoe richten wij de zorg zo in dat met de toenemende vergrijzing en de krapper wordende arbeidsmarkt goede zorg ook in de toekomst nog een vanzelfsprekendheid is?
Werkgevers in de zorg nemen hun verantwoordelijkheid om onder de buitengewone druk van deze realiteit tot buitengewone loonafspraken te komen. 15% erbij is niet niks en dat is een understatement.
Salarisachterstand
Het kabinet laat het echter na om uitvoering te geven aan het SER-advies om de structurele salarisachterstand van de middengroepen van verpleegkundigen en assistenten structureel op te heffen. Bij alle extra lasten die sommige instellingen tot op, of over de rand dreigen te duwen, is daarvoor in de begroting van de instellingen geen ruimte.
Ik roep de Tweede Kamer op om politiek lef te tonen en deze slepende discussie te beslechten door hiervoor de benodigde middelen vrij te spelen.
Green Deal
Eerder al heeft de Kamer steun uitgesproken voor de aanspraken van de zorgsector op klimaatgelden omdat immers de zorg verantwoordelijk is voor 7% van de CO2 uitstoot. In de klimaatbrief van het kabinet wordt hieraan onbegrijpelijk voorbijgegaan ondanks de toezegging van de minister van VWS tijdens de IZA-onderhandelingen. Hij zou zich hier hard voor maken. De zorgorganisaties hebben met grote inspanning een Green Deal gepresenteerd met een hoge ambitie. Maar let wel! Waar extra kosten noodzakelijk zijn, kan en mag dat niet ten koste gaan van de patiëntenzorg en van de investeringen in een belangrijk dossier; de digitalisering.
Niet voorbijgaan aan realiteit
Met de nog steeds lange wachtlijsten die ongewenst langer worden, hoog ziekteverzuim en blijvende arbeidsmarktconcurrentie moeten er echt een paar schepjes bovenop. De zorgaanbieders zelf zijn eerst aan zet. Maar om de IZA ambities in het vereiste tempo waar te kunnen maken is extra steun nodig voor de reparatie van het arbeidsvoorwaardengat en het duurzaamheidsgat. Ook een Voorjaarsnota in het teken van ombuigingen mag niet voorbijgaan aan de realiteit dat een haperende zorg de patiënt tekortdoet en de maatschappij met extra verzuimkosten opzadelt. Niets doen is geen optie want dan wordt later de rekening betaalt die wellicht nog hoger uitvalt.
Ad Melkert
Voorzitter Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ)