Het lijkt op het eerste gezicht zo’n sympathiek idee: dure geneesmiddelen goedkoop laten namaken door apothekers. Maar in feite is het een populistische manier van kostenbesparing, die innovatie blokkeert.
De harde realiteit is dat uitbreiding van apotheekbereidingen gevaarlijke bijwerkingen heeft voor huidige én toekomstige patiënten. Maar in de ‘bijsluiter’ die de minister zelf heeft geschreven, staat hierover geen woord. Bovendien is het namaken van geneesmiddelen om financiële redenen strijdig met Europese wet- en regelgeving. Ook kan het strijdig zijn met het octrooirecht. Ik hoop van harte dat de Nederlandse politiek en de patiënten dit op tijd inzien. Het ondoordacht ministerieel aanjagen van eigen bereidingen is namelijk geen speeltje om mee te experimenteren. Dat is als spelen met vuur. Een loopje nemen met de veiligheid van geneesmiddelen.
Patiëntveiligheid
Uit de wet volgt dat apothekers alleen in noodgevallen – als er geen passend geregistreerd geneesmiddel beschikbaar is – zelf medicijnen mogen maken, als maatwerk voor hun eigen patiënten. Deze strenge omschrijving is er niet voor niets.
Ten eerste moeten werkzaamheid en veiligheid voor de patiënt altijd voorop staan. De eisen voor medicijnproductie van zelf bereidende apothekers zijn veel minder streng dan bij professionele productie van geneesmiddelen. Incidenten en schandalen bij zelfbereidingen laten zien hoe het vooral niet moet. Waarom rept de overheid met geen woord over patiëntveiligheid?
‘Protecting the spark’
Ten tweede is er het internationaal octrooirecht, waaraan iedereen gehouden is. Of je nu een Willie Wortel op een zolderkamer bent, minister Bruins heet of een multinational bent, iedere uitvinder heeft recht op de bescherming van zijn briljante idee, dat vaak ontstond na jarenlang zwoegen en grote financiële offers. Protecting the spark, noemen ze dat in Europa. Bescherm het idee!
En iedereen begrijpt: als we dát principe laten verdampen, droogt innovatie snel op. Wie gaat er nog investeren in innovatieve geneesmiddelen, als ze voor een fractie van de investeringskosten worden nagemaakt? De handrem op innovaties is niet alleen problematisch voor de patiënten van nu, maar vooral voor onze kinderen en kleinkinderen. Voor moeilijk te bestrijden aandoeningen als Alzheimer raken oplossingen verder uit beeld. En bij zeldzame ziektes staan toekomstige generaties in de kou, om nog maar te zwijgen over nieuwe virussen.
Ten derde maakt het Nederland onaantrekkelijk als vestigingsland voor innovatieve bedrijven. Nét nu Nederland zichzelf mondiaal in de kijker speelt met de komst van de Europese medicijnautoriteit EMA naar Amsterdam. Minder R & D in Nederland betekent: minder klinisch onderzoek waaraan Nederlandse patiënten kunnen deelnemen, en minder banen voor onze werknemers. Zelden belicht, maar wel relevant.
Niet morrelen
Het is dus zo klaar als een klontje dat de overheid niet moet morrelen aan de huidige praktijk. Toch is dat precies wat nu stiekem gebeurt. Sommige apothekers provoceren via de media geneesmiddelen X, Y en Z wel even na te maken. Altijd goed voor de opening van de krant of het journaal.
Het meest opvallende is dat minister Bruins dit stimuleert, bijvoorbeeld door aan te kondigen de vergoeding voor apotheekbereidingen om prijsredenen vanaf 2020 mogelijk te maken. En door aanwezig te zijn bij de opening van een nieuwe bereidingsruimte van een Haagse apotheker.
De recente brief van het kabinet aan de Tweede Kamer getuigt vooral van opportunisme en weinig kennis van Europese en nationale wet en regelgeving. Tot verbijstering van velen.
Bijsluiter
De bijsluiter is verplicht voor medicijnen, maar niet voor ministeriële brieven die grote gevolgen hebben voor degene die afhankelijk zijn van goede, betrouwbare geneesmiddelen: de patiënten. Uit recent onderzoek kwam dat het vertrouwen van Nederlanders in geneesmiddelen een 7,8 is. Een hoog cijfer waar iedereen trots op mag zijn. Ik stel voor dat die bijsluiter er alsnog komt. De minister moet dan opschrijven hoe zijn beleid zich verhoudt tot nationale en internationale wet- en regelgeving en heel nauwkeurig aangeven welke veiligheidsgaranties patiënten geeft bij nagemaakte geneesmiddelen. En spelen met vuur kan de overheid beter overlaten aan de brandweer. Zij weten tenminste ook hoe ze moeten blussen.
Directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen
