Al voor de coronacrisis was er een behoorlijk deel van de bevolking dat moeilijk kan rondkomen. Vooral mensen met een lage sociaaleconomische status, veelal wonend in kwetsbare wijken, bevinden zich in een financieel kwetsbare situatie. Bijkomend probleem is dat deze mensen door de veelheid van (vaak complexe) regelingen door de bomen het bos niet meer zien. Ze begrijpen brieven niet en/of durven de post niet meer open te maken.
Schuldenproblematiek – al dan niet verborgen – ligt op de loer, en daarmee het op den duur leven in armoede. Waarom krijgen we dit niet opgelost? Gezien de impact van leven in armoede zouden we dat graag willen voorkomen.
Polarisatie zichtbaarder door corona
Met het intreden van de coronacrisis zien we dat de financiële problemen van mensen in rap tempo toenemen. De tweedeling in de maatschappij wordt duidelijker zichtbaar. Vooral die mensen in de kwetsbare wijken worden het eerst getroffen. Ze raken hun baan kwijt, kunnen geen of nauwelijks een beroep doen op hun netwerk, zien de rekeningen opstapelen. De schaamte over hun financiële situatie neemt toe, met het gevaar op vereenzaming en ‘stille armoede’.
Niet alleen individuen worden getroffen door de crisis; hele gezinnen zijn er de dupe van. We horen de verhalen van kinderen die zonder ontbijt op school verschijnen. Van kinderen en jongeren die niet meer kunnen deelnemen aan (sport)activiteiten. Van jongeren die hun bijbaantje verliezen. En van jongeren die zich vaker bezighouden met criminele praktijken om aan geld te komen.
Te hulp schieten
Een schrijnend voorbeeld waar we onlangs mee te maken kregen, is dat van een anderstalige meneer met psychische problematiek. Deze meneer meldde zich ten einde raad bij onze organisatie. Hij was herstellende van het coronavirus, was zzp’er en ten gevolge van de crisis zijn opdrachten en daarmee zijn inkomsten kwijt geraakt. Om in aanmerking te komen voor staatssteun moest hij een digitale aanvraag indienen. Daar liep hij in vast vanwege zijn taalbarrière. Andere organisaties die hij eerder om hulp had gevraagd, gaven niet thuis. Ze konden hem vanwege de taalbarrière niet helpen of ze verwezen hem naar de digitale omgeving waar hij zijn aanvraag kon doen. De stress bij meneer nam toe. Hij kreeg suïcidale gedachten.
Met hulp van de West-Friese kerken die hem boodschappengeld gaven en door de bemiddeling en belangenbehartiging van onze algemeen maatschappelijk werker richting de gemeente en andere relevante partijen, ziet meneer het weer zitten. Grote financiële problemen zijn voorkomen.
Het belang van waakzaam blijven
Het is belangrijk dat we met z’n allen waakzaam zijn en blijven op de gevolgen van de coronacrisis. Dat we dreigende of stille armoede tijdig herkennen en bestrijden. Dat we ervoor zorgen dat mensen niet nog verder afglijden, met alle gevolgen van dien. En dat we blijvend oog hebben voor kinderen die opgroeien in armoede. Zij hebben een groter risico op slechtere schoolprestaties, voortijdig schoolverlaten, psychosociale problemen, probleemgedrag en een zwakke gezondheid. Tevens zien we dat schuldenproblematiek soms generatie op generatie wordt doorgegeven. Armoede lijkt daarmee ook een intergenerationeel vraagstuk.
Wat kunnen we doen?
Laten we ter bestrijding van (kinder)armoede meer inzetten op preventie en samenwerking, om risicovolle en problematische schulden van inwoners zoveel mogelijk te voorkomen. Laten we specifieke doelgroepen met dreigende problematische schulden in kaart brengen. En ook oog hebben voor nieuwe doelgroepen, zoals de zzp’ers. Laten we hulpverleners, zorgverleners en leerkrachten trainen in het herkennen van signalen van armoede. Als we daar allemaal alert op zijn, kunnen we vroegtijdig hulp bieden om erger te voorkomen.
Laten we nog intensiever samenwerken met gemeenten en organisaties die hulp bieden aan inwoners met een laag inkomen. Bijvoorbeeld door het verstrekken van informatie en voorlichting aan inwoners over regelingen die vanuit de gemeente beschikbaar zijn, het bemiddelen waar nodig en/of het inzetten van vrijwillige BudgetBuddy’s, ervaringsdeskundigen of vertalers bij gezinnen met (dreigende) schulden. En ervoor zorgen dat inwoners alle regelingen en ondersteuningsmogelijkheden die er zijn, weten te vinden en er ook daadwerkelijk gebruik van maken.
Ook het jongerenwerk speelt een zeer belangrijke rol. Jongerenwerkers houden intensief contact met de kwetsbare jeugd en hun omgeving, zorgen ervoor dat ze niet van de radar verdwijnen en kunnen zo voorkomen dat jongeren afglijden naar crimineel gedrag.
Blijvende aandacht nodig
De coronacrisis heeft het probleem van armoede in Nederland nog zichtbaarder gemaakt. Er is nu gelukkig volop aandacht voor. Alle (tijdige) maatregelen en hulp die nu wordt geboden is fantastisch. Laat het echter niet bij een eenmalige actie blijven. Armoedebestrijding verdient blijvende aandacht, en een aanpak gericht op voorkomen, vroeg-signaleren en duurzaam oplossen. Langdurige armoede leidt tot veel meer problemen en ontwrichting. Dat kunnen we voorkomen. En daar kunnen we allemaal onze bijdrage aan leveren.
Daphne Gans Regiomanager West-Friesland MEE & de Wering