Rataplan begon in 1982 met haar eerste vestiging in Den Helder. De stichting heeft twee doelstellingen.
- Het tegengaan van de enorme verspilling van grondstoffen en energie in de samenleving en de daarmee gepaard gaande vervuiling van het leefmilieu.
- Het activeren, stimuleren en het opzetten van projecten die gericht zijn op de behoeftebevrediging van werklozen en tevens gericht zijn op een eventuele terugkeer op de reguliere arbeidsmarkt.
Kort samengevat dus het hergebruiken van spullen én het creëren van arbeidsplaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Opleiding on the job
Sinds de komst van Dekker in 2004 is Rataplan enorm gegroeid. De keten groeide van 1 winkel in Den Helder (die verlies draaide) naar een financieel gezonde organisatie met maar liefst 34 winkels. Rataplan is daarmee een van de grootste kringloopwinkelketens van Nederland met inmiddels meer dan 1700 medewerkers. Ook kunnen de medewerkers door samenwerkingen met ROC’s opleidingen on the job volgen om zo de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen.
Breed publiek
Ik schreef een paar weken geleden een blog over Marktplaats dat rond de eeuwwisseling werd opgericht met als doelstelling tweedehands spullen te verkopen. Het interessante was dat Marktplaats in de praktijk geen concurrent bleek van Rataplan, maar de bedrijven elkaar juist versterkten. Men ging aan de ene kant kritisch zolders afstruinen wat er allemaal weg kon: ‘De zolders gingen open.’ Aan de andere kant werd het kopen van tweedehands spullen veel gebruikelijker. Het publiek dat bij Rataplan winkelt is erg breed. Van mensen met een kleine beurs en verzamelaars, tot mensen die hun interieur willen verfraaien met unieke objecten en jongeren die begaan zijn met het milieu en zoveel mogelijk willen hergebruiken.
Tweede leven voor grondstoffen
Tijdens een rondleiding was ik erg onder de indruk van het feit dat het niet alleen draait om het verkopen van gebrachte spullen in de winkels. Van de 800.000 kg (!) die op jaarbasis gebracht wordt op de locatie waar ik was, komt de helft in de winkels terecht. Voor de andere helft wordt er van alles aan gedaan om te voorkomen dat het de verbrandingsoven in gaat. Er is een afdeling binnen het bedrijf die continu op zoek is naar waar bepaalde grondstoffen naar toe kunnen. Zo werken ze bijvoorbeeld samen met een bedrijf dat spijkerbroeken van ze koopt die niet meer in de winkels te verkopen zijn. Deze spijkerbroeken krijgen een tweede leven in de vorm van isolatie van tiny houses. En met dit soort voorbeelden lukt het ze uiteindelijk om in totaal 88% van de teruggebrachte spullen uit de verbrandingsoven te houden.
Werkgelegenheid
Een ander initiatief in het verlengde van de winkels ontstond in 2007. De NS had om financiële redenen besloten om de fietsenstallingen bij de stations onbemand te maken. Technologie werd ingezet met o.a. draaipoortjes en een telecom-oplossing waarmee je op afstand hulp kon inroepen en vragen kon stellen. Gevolg hiervan was echter dat bij station Heerhugowaard, vlak bij een Rataplan winkel, de fietsenstalling steeds leger werd. De reden: men voelde zich niet meer veilig nu er geen medewerkers meer aanwezig waren. De gemeente benaderde Rataplan of zij niet iets konden betekenen. Dat kon, maar niet door zomaar op een stoeltje bij de ingang te gaan zitten. Nee, er moest dan wel een fietsenwinkel komen waar men ook fietsen kon laten repareren. De gemeente stemde in en het werd een groot succes. Zo’n groot succes, dat Rataplan inmiddels de fietsenstallingen op 50 stations in Nederland beheert. Wat een werkgelegenheid!
En de zorg dan?
Ik vond het geweldig om te zien hoe een bedrijf dat zo inzet op duurzaamheid, dat op een financieel gezonde manier doet. Wij zijn in de zorg toch nog vaak geneigd te denken in een zero-sum game, waarbij er altijd een verlies tegenover een win staat. Met de huidige duurzaamheidsopgave die ook een prominente plek in het Integraal Zorg Akkoord heeft wat mij betreft wederom een eye-opener dat dat met duurzaamheid absoluut niet het geval hoeft te zijn. Winst voor het milieu door hergebruik én dat met zwarte cijfers. En dan ook nog eens mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk en een opleiding helpen. Wat een win-win-win! Ik hoop dat het u mooie bruikbare inzichten voor uw praktijk geeft, die hebben we hard nodig!
Dank je wel Gert-Jan Dekker, Directeur-Bestuurder van Rataplan voor het inspirerende gesprek!
VOOR SKIPR:
Joris Arts plaatst elke week op woensdag een nieuwe blog op zijn eigen LinkedIn-pagina. Voortaan verschijnen die ook op Skipr. De andere blogs uit de reeks zijn hier te vinden.