Tijdens het kamperen waren we compleet afgesloten van internet. Ik moet eerlijk zeggen dat me dat boven verwachting goed beviel. Dat werkte voor mijn drie dochters van 15, 13 en bijna 11 jaar oud niet helemaal hetzelfde. Voor hen is de verbinding met hun vrienden via TikTok, Snapchat en Instagram van ‘levensbelang’ en dan is vijf dagen een eeuwigheid. Daardoor waren ze niet elk moment van de dag een stralend zonnetje zal ik maar zeggen. Drie dochters in de puberleeftijd geeft nogal wat ‘uitdagingen’.
Hersenen in de puberteit
Gelukkig had ik het boek Het puberende brein van Eveline Crone bij me en dat heeft me behoorlijk wat inzichten gegeven. Ik leerde van alles over de hersenen in de puberteit. Bijvoorbeeld dat de verschillende hersengebieden zich enorm ontwikkelen en dat er daarnaast nieuwe verbindingen worden gelegd tussen deze gebieden. Om dat goed te illustreren even een kort biologielesje.
Grijze en witte stof
De hersenen zijn opgebouwd uit grijze en witte stof. Kortgezegd bestaat de grijze stof uit gebieden van zenuwcellen waarin informatie wordt verwerkt en de witte stof uit uitlopers van deze zenuwcellen die de cellen over lange afstand met elkaar verbinden. De grijze stof ontwikkelt zich enorm tussen de geboorte en het 6e levensjaar. Daarna neemt het aantal zenuwcellen tot het 25e levensjaar gestaag af. Het bijzondere is echter dat ondanks dat het aantal zenuwcellen afneemt, de effectiviteit van die verschillende hersengebieden juist toeneemt. Dat komt doordat de niet goed werkende zenuwcellen worden afgebroken en de goed werkende zenuwcellen efficiënter gaan werken. In tegenstelling tot de grijze stof neemt de witte stof tot het 25e levensjaar continu geleidelijk toe. De communicatie tussen de cellen wordt daardoor steeds beter, met steeds minder inefficiënte kronkelweggetjes.
Verschillende snelheid
In de puberteit ontwikkelen de verschillende hersengebieden zich met verschillende snelheid. Het gebied dat betrokken is bij inhibitie, het stoppen met een taak, bevindt zich in de prefrontale cortex. Dat is het gebied in de hersenen dat bijvoorbeeld zorgt dat je afremt als je hard fietst en opeens het stoplicht op oranje springt of je twee keer laat nadenken voordat je een duik van een hoge duikplank wilt nemen. Dit gebied is in de puberteit bijvoorbeeld nog niet optimaal ontwikkeld. De gebieden in de hersenen die daarentegen over de emoties gaan, worden onder invloed van toenemende hormonale veranderingen juist extra gestimuleerd en zijn extra gevoelig. Door deze combinatie zal een puber veel sneller risico’s nemen dan wij als volwassene zouden doen. Ze willen van alles en de rem is er af.
Vindingrijk en creatief
Deze ontwikkelingen hebben ook een positieve kant. Doordat de verbindingen tussen de verschillende hersengebieden nog niet optimaal zijn en de inhibitie op gedrag nog niet goed ontwikkeld is, is het puberbrein heel erg vindingrijk en creatief. Pubers kunnen daardoor veel gemakkelijker out of the box denken. Doordat ze daarnaast veel minder risico’s zien, zullen zij wegen bewandelen die volwassenen niet durven of zinvol achten. Dat past natuurlijk ook heel erg bij de puberteit: het is dé tijd om de wereld te ontdekken!
Ja-maars
Door deze toestand van het brein zijn er veel minder ja-maars en meer just-do-its. Dat verklaart ook waarom jongeren die bedrijfjes starten daar soms zeer succesvol in zijn. Bijvoorbeeld door websites te ontwerpen, vergelijkingswebsites te bouwen of door vlogs te posten, hebben jongeren manieren gevonden om (soms flinke sommen) geld te verdienen.
Een mindset die we in de zorg goed kunnen gebruiken, maar daar werken dan weer niet zoveel pubers. Kunnen we dat niet anders aanpakken? Door meer pubers mee te laten denken over de problemen in de zorg? En zo out-of-the-box oplossingen zonder ja-maars te genereren? Of gebeurt dat misschien al ergens? Ik hoor graag of dat zo is, want ik ben zeer benieuwd hoe dit uitpakt!
Dank aan mijn puberdochters! Zonder hen was ik het boek ‘Het puberende brein’ nooit gaan lezen 🙂
———————————
Joris Arts plaatst elke week op woensdag een nieuwe blog op zijn eigen LinkedIn-pagina. Deze verschijnen ook op Skipr. De andere blogs uit de reeks zijn hier te vinden.