Vier jaar geleden kwam ik naar Zilveren Kruis Achmea, vol enthousiasme om het programma Kwaliteit van Zorg te gaan trekken. En met volle overtuiging over onze focus op uitkomsten, want kwaliteit is voor mij het bereiken van het best mogelijke resultaat. Kwaliteit is uitkomst! Ons team heeft samen met vele koplopers uitkomstindicatoren ontwikkeld en ingevoerd voor ruim twintig aandoeningen en ketenzorgtrajecten, samen goed voor 40 procent van de zorg.
Wat bedoelen we met uitkomsten? Uitkomsten gaan over het resultaat van de behandeling. We weten al wel veel over organisatiestructuren, processen, richtlijnen en natuurlijk zijn korte wachttijden en goede bejegening belangrijke procesindicatoren, maar wat levert de zorg uiteindelijk op aan het eind van de rit? Voorbeelden van uitkomst¬indicatoren zijn overleving, herstel van gezondheid, weer goed kunnen functioneren en kwaliteit van leven. De patiënt wil weten wat de behandeling gaat opleveren, wat de toegevoegde waarde van de zorg is voor hem.
Perspectief van de patiënt
Het blijkt nog best lastig om goede uitkomstindicatoren te ontwikkelen. Borstkanker is daarvan een voorbeeld. Met acht ziekenhuizen kwamen we er echter achter dat alle data die verzameld werden, toch niet voldoende waren om uitspraken over de geleverde kwaliteit te doen. Het was bekend hoeveel borstsparende operaties men deed, of het snijvlak vrij is van tumorcellen, of de chemokuur wordt afgerond. Maar wat ontbrak was het perspectief van de patiënt. Wat wil je als patiënt, borstsparend of niet? Hoe tevreden ben je over het resultaat na reconstructie, of ben je angstig of depressief over de nabije toekomst? Deze uitkomstindicatoren vanuit patiëntperspectief ontwikkelen we nu samen met Borstkanker Vereniging Nederland en andere verzekeraars en zijn rond de jaarwisseling gereed.
Het is een uitdaging om dit soort uitkomstinformatie te ontwikkelen en openbaar te maken; in een complexe zorgwereld, met al zijn verschillende organisatievormen, registratiesystemen, maar ook verschillende belangen en posities. Het is al helemaal een uitdaging in onder meer de geboortezorg, beroertezorg en diabeteszorg, waar verschillende zorgaanbieders samen de beste ketenzorg voor u als patiënt moeten leveren. Toch is dat precies wat we hebben gedaan bij meer dan twintig aandoeningen en ketenzorgtrajecten, samen met patiëntenorganisaties en professionals. Deze koplopers zijn enthousiast over de zoektocht naar goede uitkomstindicatoren en de manier waarop we dat zo goed en zorgvuldig mogelijk proberen te doen.
Een prachtig voorbeeld is dementiezorg, waarvoor indicatoren zijn ontwikkeld over de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers. Dementie is een nare ziekte, niet alleen voor de patiënt maar ook voor de mantelzorger en familie. Ik zie bij mijn eigen vader hoe hij steeds minder controle over zichzelf heeft, zich moeilijker kan uiten en het steeds lastiger vindt zijn dagelijkse dingen te doen.
Door in gesprek te blijven over kwaliteit van het leven blijken mensen met dementie toch nog vaker dan gedacht te kunnen uiten hoe het met ze gaat op fysiek, sociaal, emotioneel en spiritueel vlak. Zorgverleners vragen nu welk rapportcijfer de patiënt daarvoor geeft en gaan het gesprek aan hoe dat cijfer omhoog kan, en hoe ze de zorg en ondersteuning daarop kunnen aanpassen. Dit soort uitkomsten worden periodiek gemeten in steeds meer organisaties, nu al tachtig. Andere verzekeraars willen dit van Zilveren Kruis gaan overnemen. Zo gaan we samen krachten bundelen op zaken die echt werken.
Bewuste keuze
Als de uitkomstindicatoren er eenmaal zijn, opent dat vaak de ogen bij patiënt, professional en verzekeraar, want er blijken mogelijkheden om te verbeteren door te sturen op uitkomsten. Steeds meer patiënten willen een bewuste keuze maken waar zij zich laten behandelen en willen het gesprek met hun arts over kwaliteit voeren. Wij merken dat aan het gebruik van onze zorgservices waarbij wij patiënten helpen bij het verzamelen van kwaliteitsinformatie en de duiding daarvan. Toen we de service starten in maart 2013 maakten 1 op de duizend gebruik van deze service. Nu is dat voor sommige aandoeningen al 1 op de twintig! Zoals bij oncologie en geboortezorg. Dit is een belangrijke ontwikkeling. Door ziekenhuizen onderling te vergelijken kunnen verzekerden mede hierop hun keuze voor een ziekenhuis baseren.
Bij het kiezen en realiseren van de beste zorg kan je als patiënt ook zelf bijdragen aan optimale zorguitkomsten. Je kan je eigen herstel en gezondheid ook bevorderen door voldoende te bewegen, goede voeding en ander gezond gedrag. Zelfmanagement heet dat tegenwoordig. Dan wil je wel weten welke uitkomsten je kan bereiken met het hele zorgtraject en welke besluiten je dan samen met je zorgverlener moet nemen. Zelfmanagement op basis van uitkomstinformatie en gezamenlijke besluitvorming blijkt ook echt te leiden tot betere en effectievere zorg, grotere therapietrouw, gezondere leefstijl en hogere tevredenheid over de verleende zorg. Je komt zo ook steeds een treetje hoger op de ladder van kwaliteit van leven, een prachtige methodiek die hoogleraar neurologie Bas Bloem heeft ontwikkeld.
Verbeterambitie
Ik nodig u uit om met ons mee te denken en te praten over hoe het nog beter kan en hoe we samen veel meer mensen bereiken. De zorg verbeteren is namelijk iets wat we samen moeten doen, want uiteindelijk wil iedereen hetzelfde: zorgen dat de patiënt beter wordt. Deze verbeterambitie hebben we tot uitdrukking gebracht in een motto: shifting the curve up and to the right. Dat betekent dat de kwaliteitsscores omhoog gaan en de verschillen tussen zorgaanbieders kleiner worden.
Senior manager Innovatie en programmamanager Kwaliteit van Zorg bij Zilveren Kruis (Achmea)
———————————————-
Deze blog is een bewerkte versie van de speech die Robbert Huijsman gaf tijdens het Achmea-congres ‘Kies de beste zorg!’ Daar presenteerde hij het boek ‘Wat een uitkomst? Vier jaar ervaring met kwaliteit van zorg’.