Wie vertelt het de bewoners dat de verzorgingshuizen zijn afgeschaft? In de laatste vergadering voor het zomerreces besloot de Tweede Kamer per 1 januari 2013 de verzorgingshuizen vergaand af te schaffen.
Geen indicatie meer
Een motie om het voorstel van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner af te zien, werd verworpen. Met ingang van 2013 krijgen deze ouderen geen indicatie meer voor wonen en verblijf in verzorgingshuizen. Voor vakgenoten: ZZP 1, 2 en 3 komen te vervallen voor ouderen. In Haagse termen wordt het eufemistisch ‘extramuralisering’ genoemd. Voor ouderen met deze zorgvraag betekent dit dat zij wonen en verblijf zelf moeten betalen in plaats van dit via de AWBZ-aanspraak te ontvangen.
Extramuralisering
Begrijp me goed. Ook ik ben voor extramuralisering als dit een keuze van de oudere is. Maar de snelheid en gebrek aan zorgvuldigheid waarmee dit besluit lijkt te zijn genomen, vraagt aandacht. Realiseert de politiek zich over welke ouderen ze spreken? Een indicatie in termen van ZZP 3 betekent de noodzaak van beschut wonen met begeleiding en intensieve verzorging. Het gaat hier om ouderen die wegens een lichamelijke aandoening niet zelfstandig kunnen wonen. Een oudere met een ZZP 3 indicatie ontvangt tussen de 9.5 en 11,5 uur zorg per week. Er wordt wonen in een veilige omgeving geboden met dagelijks meerdere momenten begeleiding en intensieve verzorging. De verzorgers zijn direct oproepbaar via een alarmsysteem. ’s Nachts is er sprake van toezicht.
Snelheid
Bij de indicatie voor ZZP 3 is bestaat er de noodzaak van een beschutte woonomgeving. Bijvoorbeeld omdat de situatie thuis qua bouw en inrichting, vanwege beperkingen, hulpmiddelen en/of gedragingen niet veilig is. Of de oudere moet worden behoedt voor risico’s zoals misbruik, manipulatie of bedreiging. Het kan ook zijn dat een beschutte woonomgeving bijdraagt aan fysieke of sociale veiligheid. Het is daarmee de vraag of de snelheid die de politiek vraagt, deze steun wel kan opvangen. Een politieke meerderheid heeft gesteld dat het scheiden van wonen en zorg van ZZP 3 wel drie jaar versneld kan worden. In plaats van per 1 januari 2016 (nog vastgesteld door diezelfde Tweede Kamer in een technische briefing op 7 maart 2012) per 1 januari 2013. Vragen of de ouderen straks wel in geschikte woningen wonen om ‘verzorgingshuiszorg’ te ontvangen en of er voldoende vakkundig personeel in de thuiszorg beschikbaar is om deze zware zorg te kunnen leveren, werden slechts als ‘knelpunt’ aangemerkt. De staatssecretaris heeft de Tweede Kamer toegezegd hierover in een brief te reageren na het zomerreces, evenals over de overgangsregeling voor bewoners die al in verzorgingshuizen wonen.
Prangende vragen
De Kamer is tot september op zomerreces. De zorgkkantoren en zorgaanbieders met tal van prangende vragen achterlatend, want zij moeten de inkoop voor 2013 deze zomer afronden. Verder hebben de cliënten die met het besluit te maken krijgen nog geen idee van wat hen boven het hoofd hangt.
Koers zorgaanbieders
Ook de zorgaanbieders hebben een probleem. Zij moeten met deze versnelling van drie jaar een nieuwe koers bepalen voor het vastgoed. Vanaf 1 januari 2013 is er immers geen instroom meer van geindiceerde verzorgingshuisbewoners ZZP 1-3. Een doorstroming van 20 procent leidt op korte termijn tot forse leegstand in de verzorgingshuizen en, zonder passende maatregelen, binnen enkele jaren mogelijk tot faillissementen. De omzetting naar zwaardere zorg is stopgezet door de zorgkantoren in verband met de beperkte contracteerruimte. En voor lege plaatsen ontvangt de zorgaanbieder geen zorgopbrengst en ook geen kapitaalvergoeding, want die is afhankelijk gesteld van de zorglevering.
Ingrijpende verandering voor bewoners
Voor de huidige bewoners van de verzorgingshuizen leidt het kamerbesluit tot een ingrijpende verandering van de woon- en leefomgeving. Datzelfde gelft voor de toekomstige zorgbehoevende oudere. Hoe de overgangsregeling voor de huidige bewoners, veelal 80-plussers, er uit komt te zien, is nog ongewis.
Het is minder dan 6 maanden tot 1 januari. Stelt u zich eens voor dat uw woning over 6 maanden wordt opgezegd, zonder dat erbij verteld wordt wat dit voor u betekent. Of u er kan blijven wonen bijvoorbeeld? Of u huur moet gaan betalen? Wat er gebeurt met het verzorgend personeel en met het beheer van het huis?
Woningen
Het zorgzwaartepakket 3 gaat uit van gemiddeld 9 uur zorgverlening, van een beschutte woonomgeving en van clienten met mobiliteitsproblemen. Hoe kunnen wij oudere clienten – die nu veelal in kleinere woningen wonen – helpen om hun woning geschikt te maken voor het ontvangen en verlenen van verzorgingshuiszorg? In veel van de woningen kan geen rolstoel naar binnen of is het onmogelijk dat er een trap- of tillift wordt geïnstalleerd. En hoe kunnen onze verzorgenden daar arbo-proof werken?
Communicatie overheid
Het is, zomerreces of niet, de hoogste tijd dat de overheid actief gaat communiceren over deze aanpassing van de AWBZ. De betrokken partijen moeten weten waar zij aan toe zijn en, voorzover mogelijk, de maatregelen treffen die nodig zijn om de oudere client echt een keuze te geven om de zware zorg thuis of in een beschermde woonomgeving te ontvangen.
Ton van Overbeek
Bestuursvoorzitter van Careyn