Het WRR rapport is een verademing
Artsen in de voorhoede zoals huisartsen en artsen Maatschappij + Gezondheid worden vrijwel dagelijks geconfronteerd met de impact van ongezonde leefstijl en een ongezonde omgeving op de patiënt, of hoe financiële stress de ontwikkeling van opgroeiende kinderen belemmerd en ook op latere leeftijd zorgt voor gezondheidsproblemen, om maar wat te noemen. Deze artsen zijn al jaren doordrongen van de noodzaak van een bredere kijk op gezondheid. Zij beoefenen de kunst van het verbinden van de waarden en behoefte van hun individuele patiënt met de maatschappij en de collectieve belangen. Voor hen is het WRR rapport een verademing.
Natuurlijk heeft Bruns geen ongelijk als ze stelt dat ‘zorgen’ een essentieel onderdeel is van de zorg. In de eed die elke arts aflegt komt het woord preventie inderdaad niet voor. Daarin staan zelfbeschikking (autonomie), weldoen (beneficere) en niet schaden (non maleficere) van de patiënt centraal. Maar het is in Nederland de laatste decennia ‘dweilen met de kraan open’ geworden. En wie in de zorg werkt wil zorgen, niet dweilen. Zo is het gekomen dat de longartsen een van grootste trekkers van ‘de rookvrije generatie’ zijn geworden en dat de cardiologen leefstijladvies en cholesterolmedicatie onderdeel hebben gemaakt van hun ziekenhuisconsult.
Meer mensen langer ziek
Evengoed is het natuurlijk een illusie om te denken dat artsen straks overbodig zijn. Vooruitgang in levensreddende technologie en welvaart zal er juist voor zorgen dat er in de toekomst steeds meer mensen ziek zullen zijn. Dit zal alleen niet de kortstondige ernstige ziekte zijn waartegen alleen het medische vakmanschap met scalpel en stethoscoop bestand is. Eerder zal het een vorm van chronische ziekte zijn, waarmee mensen lang zullen leven en die zijn weerslag zal hebben op vele aspecten van het maatschappelijk bestaan.
Dat vraagt om medisch vakmanschap, maar wel een ander soort vakmanschap. Het artsenambt is nu eenmaal aan verandering onderhevig, dat is altijd zo geweest en zal altijd zo zijn. We moeten onze medische ethiek van zelfbeschikking (autonomie), weldoen (beneficere) en niet schaden (non maleficere) wel uitbreiden met waarden uit de public health ethiek, zoals fairness, the least intrusive alternative, health equatie en risk acceptance, om maar wat te noemen.
We kunnen niet zonder een breed preventiebeleid om te komen tot volwaardige gezondheid. En dat maakt artsen zeker niet overbodig. Wie anders kan je straks vertellen wat van de beklemmende dwang van collectieve preventiemaatregelen voor jou echt belangrijk is? Wie anders kan schade signaleren uit jouw leefomgeving? En wie anders kan jou uitleggen wat al die kennis uit wetenschap en big data nu echt betekent voor het collectief, voor jouw individuele welzijn? Dan moet het probleem van de papieren patiënt en de artsen tekorten wel op tijd worden opgelost.
Laten we dus vooral de waarschuwing van Emma Bruns tegen paarse krokodillen en papieren tijgers ter harte nemen, want als het WRR rapport echt wordt doorgevoerd dan gaan we die artsen nog hard nodig hebben.
Babette Rump, arts Maatschappij + Gezondheid, ethicus
Carla Derijck, directeur Koepel Artsen Maatschappij + Gezondheid (KAMG)