In de laatste weken voor de vakantie word ik telkens weer verrast door de nieuwsberichten die ik lees en de discussies die ik voer. Of het nu het toegenomen aantal klachten van cliënten over de bereikbaarheid van de zorg, de overvolle SEH’s in de ziekenhuizen, de druk op de Avond-Nacht-en-Weekend dienst in de huisartsenzorg of de besteding van de 75 miljoen euro substitutiegeld is, het draait in mij ogen maar om één ding. Wie pakt in de eigen regio de handschoen op?
Het lijkt duidelijk dat een belangrijke rol voor de huisartsenzorg en eerste lijn is weggelegd – en dat kan niet zonder de andere ketenpartners. De huisartsenzorg heeft van oudsher een belangrijke rol en verantwoordelijkheid gespeeld in het toekomstbestendig houden van de zorg. Echter, de toegenomen complexiteit van de zorg (mede als gevolg van de epidemiologische fase van multimorbiditeit) en de toekomstige uitdaging om met minder werkzame mensen in de zorg meer zorgvraag af te handelen, vraagt om herbezinning van de inrichting van de zorg.
Financiële ruimte
Er is nu meer financiële ruimte in de huisartsenzorg beschikbaar (2,5 procent groei, kleinere praktijken, geld voor organisatie en infrastructuur en een substitutie-agenda). Ik denk dat het nu tijd is om in de regio de handschoen op te pakken. De vraag is dan wel: ‘Wie pakt deze handschoen op?’ Ook belangrijk: Waar richt je dan de inzet in de regio op?
Ik bespeur in veel regio’s en bij huisartspraktijken en zorggroepen een bepaalde trend. Vanuit een soort hobbyisme gaan specialisten en huisartsen met elkaar een substitutie-agenda maken of wordt op basis van een generieke wijkscan een idee gevormd. Dit leidt ongetwijfeld tot veel activiteit en aansluiting op daar waar de energie in de regio zit. Echter, ik vrees dat dit leidt tot projecten met onvoldoende potentieel tot verbetering, laat staan tot een doelmatigere inzet van de middelen die een toekomstbestendige zorg realiseert. Het uiteindelijke resultaat is dan frustratie bij de professionals en een chagrijnige zorgverzekeraar en beleidsmaker.
Systematische aanpak
Ik wil een duidelijk pleidooi houden voor een systematische aanpak van de problematiek in de regio. Sluit aan bij de problemen die in de populatie leven en stap niet in de valkuil van een generieke aanpak op de hele populatie. Ouderen moeten niet met een one size fits all benadering worden aangepakt. Eerst dient er een populatiegerichte risicostratificatie te worden uitgevoerd. De voorbeelden als Kinzigtal, Manchester en Kaiser Permanente tonen aan dat met een zeer gedetailleerde data-analyse, proactief op de populatie kan worden gehandeld.
Een gedragen regioplan door diverse stakeholders in de regio vormt de basis voor de activiteiten in de regio. Diverse plekken in Nederland tonen dat een goede samenwerking noodzakelijk is. Met de data en samenwerking ontstaat een basis voor de substitutie-agenda, de inzet van de praktijkverkleining en de middelen voor de organisatie en infrastructuur.
Dus mensen in de zorg (en met name in de eerste lijn) gebruik de zomermaanden ook om eens goed na te denken en je verder te laten inspireren om de handschoen op te pakken. Begin dan op basis van de huisartsgegevens met een goede risicostratificatie, samen met de partners, leidend tot een regionaal actieplan. Dat vormt een goede basis om de zorg toekomstbestendig te maken.
Directeur Jan van Es instituut(JvEI)
