Het Antoni van Leeuwenhoek onderging in de laatste twaalf maanden zes inspecties van de overheid, zes visitaties van medisch specialistische opleidingen en vier kwaliteitsaudits waaronder voor hygiëne en stamceltransplantaties.
Voor alle klinische trials – waar zo’n 25 procent van onze nieuwe patiënten aan mee doet – worden nauwgezet alle bijwerkingen bijgehouden. Er moesten meer dan honderd extra interne registratiechecks worden gedaan om de Nederlandse Zorgautoriteit, accountant en verzekeraars gerust te stellen over onze interne administratie en daaruit voortkomende facturen. Het jaar ervoor had ons instituut één van de laagste scores van het aantal geconstateerde afwijkingen in de Nederlandse ziekenhuizen.
Uit preventieve overwegingen en ten behoeve van dezelfde instanties werden ons vorig jaar rond de vijftig interne audits opgelegd. Voor de Dutch Institute for Clinical Auditing wordt een tiental kwaliteitsregistraties bijgehouden en voor ons veiligheidssysteem zijn er minstens tien interne projectregistraties. Voor 2016 staat de teller van de interne planning alweer op meer dan zestig audits. Veel is nuttig, maar een aantal zouden we niet zelf verzonnen hebben, en… ik neem niet aan dat iemand denkt dat de raad van bestuur al deze scores zelf invult…
Incidenten voorkomen
Ieder incident in de zorg is er één teveel en er is beslist nog het nodige te verbeteren. Als er ergens iets mis gaat wordt al gauw om maatregelen en inspectie-actie geroepen, in de hoop alle toekomstige incidenten te voorkomen. Maar die regels gaan ook altijd gelden voor hen die niets te verwijten valt. De brand op de OK in Almelo, enkele disfunctionerende raden van toezicht en waarschijnlijk ook de wateroverlast in de kelders van het VUmc, zijn voorbeelden die tot extra regelgeving leiden waar de gehele sector aan moet geloven. Andere oplossingen lijkt de politiek niet te hebben.
Verpleegkundigen en dokters klagen, net als docenten, agenten en onderzoekers over toenemende bureaucratie en de extra tijd die ze kwijt zijn aan administratie. Logisch, want hoe maatschappelijk verantwoord ook, de trend van regelgeving, inspectie en verantwoording wordt één op één naar interne regels doorvertaald. En vrijwel alle partijen die roepen om ruimte voor dokters en zusters, werken even hard mee aan de toename van regeldruk.
Niet vlekkeloos
Natuurlijk gaat niet alles vlekkeloos in het Antoni van Leeuwenhoek. We hebben nu bijvoorbeeld veel te stellen met de sterke toeloop van patiënten. Maar in patiënten- en medewerkerstevredenheid onderzoek scoren we onverminderd hoog, meestal bij de besten van Nederland. Het aantal claims is beperkt, het aantal calamiteiten eveneens; wij laten jaarlijks alle sterfgevallen onderzoeken op vermijdbare fouten (en publiceren dat op de website) en onze overlevingscijfers na kankerbehandeling zijn bovengemiddeld. We zijn het eerste en enige gecertificeerde Comprehensive Cancer Center in Nederland en hebben een 3-jaarlijks gecertificeerd Veiligheid Management Systeem. De gebouwen zijn in prima staat, de financiële resultaten en de reserves uitstekend. Toch lijkt dat geen enkele reden het arsenaal aan toezicht en inspectie dat op ons losgelaten wordt te nuanceren.
De laatste accountantscontrole kenmerkte zich door check op check en een behandeling alsof de grootste zorgfraude vermoed werd en wij financieel op omvallen staan. Dat is op zich vanuit controle-oogpunt misschien nog te billijken, maar het getuigt van weinig respect. Bovendien werd het uithoudings- en incasseringsvermogen van onze financiële mensen enorm op de proef gesteld. Het recente jaarbezoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg werd met een agenda van 44 aandachtspunten aangekondigd, waarvoor wij ruim twintig medewerkers ter voorbereiding een aantal uur moesten inschakelen. Onze professionals snappen niet waarom zij met deze mate van wantrouwen bejegend worden. Hoe mooi verpakt ook, zo wordt dat wel gevoeld.
Georganiseerd wantrouwen
De overdaad aan visitaties, registraties en andere checks is een symptoom van georganiseerd wantrouwen en van het vermoeden dat organisaties en haar professionals slechts met regels en controles in toom te houden zijn. In een dichtgeregelde, doorgeregisteerde organisatie gaan ook echt wel dingen mis. Als lid van de raad van bestuur dacht ik tot voor enkele jaren het dolgedraaide systeem van registratie en controle nog enigszins buiten de deur te kunnen houden en te zorgen dat onze dokters en verpleegkundigen zich vooral met patiëntenzorg kunnen bezighouden. Inmiddels is het vechten tegen de bierkaai. Als individuele aanbieder medewerking weigeren geeft ontzettend veel gedoe.
Hoe keren we vervolgens het tij zonder alleen maar te klagen? Moeten we een ‘coalitie van vertrouwen’ oprichten? Belonen van goed gedrag en ruimte voor professionele verantwoordelijkheid moet het uiteindelijk winnen van de controledrift. Het begint met integriteit en openheid naar patiënten en naar de maatschappij: noblesse oblige! Enkele mogelijke actiepunten:
-Start alleen registraties die voor de patiënt zelf iets betekenen (te beoordelen door patiënten).
-Als je het goed voor elkaar hebt – niet met papierwerk, maar met resultaten – word je minder gecontroleerd.
-Schaf bij elke nieuwe registratie, twee oude af.
-Accepteer dat voor bewijs van goed professioneel handelen, niet altijd uitgebreide documentatie nodig is.
-Geef een commissie van in de praktijk werkende verpleegkundigen, huisartsen, specialisten (bijna) vetorecht bij voor hen nieuwe administratieve regels.
Of na een begripvolle reactie over zo’n stukje in de krant, doorgaan op de ingeslagen ‘registratie en inspectie allee’?
Lid van de raad van bestuur van het Antoni van Leeuwenhoek
