Op maandag 12 mei 2014 hijsen premier Mark Rutte en ik de vlag van de Dag van de Verpleging. De vlag is inmiddels vijftig jaar oud. Er is een prijsvraag uitgeschreven voor een nieuw ontwerp.
Het vak verpleegkunde vernieuwt zich voortdurend. Op 12 mei wordt hier zowel landelijk als op instellingsniveau bij stil gestaan.
De veranderingen in de zorg leiden er volgens sommigen onder meer toe dat de wijkverpleegkundige weer helemaal terug is. Dat is natuurlijk niet het geval. De wijkverpleegkundige was er altijd al. Maar zij krijgt wel een nieuwe rol.
Tante
Een rol die lijkt op wat mijn tante in de jaren zestig eigenlijk al deed. En dat is het vervullen van een spilfunctie in de wijk. In die jaren ben ik door haar geïnspireerd geraakt om verpleegkundige te worden. Ik logeerde wel eens bij haar. Ze was ongehuwd, woonde boven de praktijk van het Groene Kruis in Doorn. Ze was 24 uur per dag beschikbaar voor haar patienten en deed alles alleen. Van ouderenzorg, het geven van adviezen aan jonge moeders, tot het wisselen van verbanden. Zij vervulde een centrale rol in de dorpsgemeenschap, samen met de huisarts en de dominee. Die tijd komt nooit meer terug, of toch, maar dan in een ander tijdsgewricht.
Echt nieuw is dat de wijkverpleegkundige weer zelf gaat indiceren, dat bespaart tijd en geld. En het is voor de beroepsuitoefening heel uitdagend. De wijkverpleegkundige van nu werkt samen met de huisarts en andere eerstelijnsprofessionals. Nieuw is ook de intensievere samenwerking met professionals in het sociale domein. De huisarts en de praktijkverpleegkundige mogen er blij mee zijn, want zij kunnen zich straks door de spilfunctie van de wijkverpleegkundige beter concentreren op hun kerntaken.
Regisseur
Maar laten we er tegelijkertijd voor waken de nieuwe rol van de wijkverpleegkundige, de breed opgeleide verpleegkundige als regisseur, te zien als oplossing voor alle zorgen in de buurt. De wijkverpleegkundige is er vooral voor het verlenen van zorg. En zij adviseert in het sociale domein. Keukentafelgesprekken voeren, goed doorvragen om de vraag achter de vraag te ontdekken. Dat hoeft niet altijd een zorgvraag te zijn. De wijkverpleegkundige verwijst dan door, bijvoorbeeld naar schuldhulpverlening.
Als de nieuwe zorgwetgeving van kracht wordt in januari 2015 zullen de media melding gaan maken van incidenten. Want niet alles zal direct goed gaan. Problemen moeten worden opgelost. Maar laat dit vooral niet leiden tot meer regelgeving.
Regeldruk
Een zus van Mark Rutte is wijkverpleegkundige geweest. Hij heeft verscheidene malen gezegd dat zij ooit is gestopt als wijkverpleegkundige wegens de almaar toenemende regeldruk. Op 12 mei zal ik Rutte er nog eens op wijzen dat verpleegkundigen èn verzorgenden daar niet mee geholpen zijn.
Vele wijkverpleegkundigen van nu zeggen: ‘Wij krijgen ons vak weer terug.’ Het prachtige vak van mijn tante, denk ik dan. Het vak verpleegkundige is de afgelopen jaren enorm geprofessionaliseerd, zowel op hbo- als op mbo-niveau. Voor de wijkverpleegkundige komt daar nog een geheel eigen expertisegebied bij.
Henk Bakker
Voorzitter V&VN