‘Meeste artsen willen af van marktwerking’ kopten veel kranten afgelopen week naar aanleiding van een onderzoek van Medisch Contact. Slechts 8 procent van de artsen blijkt uitbreiding te willen en 16 procent gaat voor behoud van de huidige situatie. Uit de enquête wordt echter niet duidelijk wat artsen willen afschaffen, uitbreiden of bestendigen. Daar was de vragenlijst ook niet op gericht.
Containerbegrip
Ik vraag mij af of er in de zorg wel echt sprake is van marktwerking. Zorgverzekeraars hebben een acceptatieplicht. Premiedifferentiatie bij chronische ziekte of ongezond gedrag mag niet, en terecht. Met het afsluiten van de hoofdlijnakkoorden voor de eerste- en tweedelijn en de GGZ is de bovenkant van de zorgkosten gebudgetteerd. Dat past allemaal niet in echte marktwerking. In de zorg spreekt men dan ook graag over gereguleerde marktwerking. Maar ook dan blijft het een containerbegrip waar men niet zomaar voor of tegen kan zijn. Minister Schippers heeft wel eens voorgesteld het begrip marktwerking in de zorg niet meer te gebruiken en de onderwerpen die men rekent tot marktwerking gewoon bij de naam te noemen en daar afzonderlijk over te spreken. Ik ben het daarmee eens. Maakt de discussie over wel of niet marktwerking en waar en hoe wel zo eenvoudig én genuanceerder.
Goede en betaalbare zorg
Ik vind dat de discussie ook niet primair over wel of niet marktwerking moet gaan. De discussie moet gaan over wat de beste manier is om goede en betaalbare zorg te realiseren die toegankelijk is voor iedereen. Indien dat met bepaalde vormen van marktwerking te bereiken is, prima. Het moet in dit debat toch vooral om de inhoud gaan, minder over de vorm zolang dat de kernwaarden van onze gezondheidszorg niet aantast.
Duurzame arts-patiëntrelatie
Er bestaat tussen de minister en huisartsen geen verschil van mening dat een duurzame arts-patiëntrelatie de kurk is waarop de eerstelijn drijft. Daarin past concurrentie tussen huisartsen waarbij patiënten heen en weer kunnen hoppen niet. Het financieringsmodel voor de tweedelijn kent nogal wat productieprikkels, maar door de hoofdlijnakkoorden zijn die van hun onbeheersbaarheid ontdaan. En dat blijkt ook, want de zorgkosten in de cure stabiliseren. Niet door marktwerking, maar door de afspraken die met de eerste- en tweedelijn zijn gemaakt.
Marktwerking
Iedereen is het er over eens dat het beter is om de zorg te financieren op basis van uitkomstmaten. Ongeacht of het daarbij dan gaat om parameters voor gezondheidswinst, patiënttevredenheid of afname van de ziektelast. Lastig te implementeren, maar gaat er wel komen. Er bestaat ook weinig bezwaar tegen selectieve zorginkoop of bonus-malusbeloning door zorgverzekeraars. Kan marktwerking genoemd worden, maar ook kosten- en doelbewust handelen.
Tijdens het Grote Zorgdebat merkten met name de woordvoerders van de PvdA en de SP op dat de marktwerking in de zorg gierend uit de hand gelopen is en bij de komende kabinetsformatie zo snel mogelijk moet worden afgeschaft. Dit vind ik iets te gemakkelijk. In vergelijking met de landen om ons heen heeft Nederland minder artsen per hoofd van de bevolking en is het gebruik van ziekenhuisvoorzieningen en geneesmiddelen lager, terwijl de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg jaar in jaar uit als één van de beste wordt beoordeeld. De ouderenzorg blijkt daarentegen juist duurder. Niet door marktwerking maar door de mogelijkheden die er zijn om een beroep te doen op de AWBZ. Ik vind het moedig van de minister dat zij dit onderwerp zo kort voor de verkiezing ter discussie heeft gesteld. Moet ook. Want door een doelmatiger inrichting van de ouderenzorg kan de toegankelijkheid van die zorg voor hen die het echt nodig hebben beter gegarandeerd worden dan door opnieuw een stelselwijziging.
Samenwerking
Ik denk dat veel artsen geen moeite hebben met bepaalde vormen van marktwerking, zolang het samenwerking maar niet in de weg staat en betaalbare en toegankelijke zorg voor iedereen gegarandeerd is. Daarin zijn nog wel wat slagen te maken, zeker, maar de suggestie dat artsen terug willen naar de situatie voor de stelselherziening is mijns inziens iets te kort door de bocht.
Arie C Nieuwenhuijzen Kruseman
voorzitter KNMG-federatie