Bij de overgang naar zelfsturing worden teammanagers vaak vervangen door coaches. Welke aannames spelen hierbij een rol en welke risico’s brengen deze aannames met zich mee voor de teams? Mijn advies: ga uit van de taakvolwassenheid van het team en van teammanagers die zowel kunnen aansturen als coachen.
Ga je toch voor de inzet van een coach, maak dan duidelijk voor het team wat zij wel en niet van een coach mogen verwachten en bied alternatieven voor de taken die de coach niet van de manager kan overnemen.
Kan een teammanager ook coachen?
Er is een onderscheid te maken tussen het aansturen op de taakuitvoering en het coachen op de ontwikkeling van een team. Wat ik vaak zie bij organisaties met zelfsturende teams is de aanname dat een teammanager vooral gaat over het aansturen en dat het coachen bij een ander moet worden belegd. Vaak ten onrechte.
Gaat het om persoonlijke coachingsvragen van medewerkers, dan kan het inderdaad goed zijn om een interne HR-adviseur of een (externe) coach in te schakelen. Gaat het echter om werkgerelateerde coachingsvragen, dan volstaat een teammanager als aanspreekpunt. Een ervaren teammanager voelt aan wat het team nodig heeft en kan naast sturend ook coachend optreden. Bijkomend voordeel van een teammanager die zowel aanstuurt als coacht is dat het team één duidelijk aanspreekpunt heeft.
Wanneer aansturen en wanneer coachen?
Of een team sturing of coaching nodig heeft, hangt af van haar niveau van taakvolwassenheid. Zo ontwikkelt een verzameling individuen zich geleidelijk tot een groep en op langer termijn tot een (h)echt team met grotere inhoudelijke deskundigheid en meer onderlinge coördinatie. Een ervaren teammanager kan zich gedurende dit ontwikkelproces steeds minder sturend en meer coachend opstellen. Een zelfsturend team, het hoogtepunt van taakvolwassenheid, is dusdanig inhoudelijk ontwikkeld en op elkaar ingespeeld dat zelfs zaken als zelfreflectie en kwaliteitsmanagement zelfstandig worden georganiseerd. Een dergelijk team heeft in principe ook geen coaching meer nodig. Onderstaande tabel gaat in op de relatie tussen de taakvolwassenheid van een team, haar ondersteuningsbehoefte en de meerwaarde van een teammanager.
Desalniettemin is het ook bij een zelfsturend team aan te raden een teammanager aangehaakt te houden, onder andere voor het vertalen van beleid naar operatie en het bewaken van samenhang tussen de teams. Bovendien kan een teammanager geleidelijk meer teams onder zijn hoede nemen, gezien hun hoge mate van zelfstandigheid. De teammanager geldt dan als een ‘hulplijn’ voor de teams, iemand met de nodige onafhankelijkheid en bevoegdheid om in te schakelen bij bijvoorbeeld een conflict tussen collega’s.
Manage verwachtingen
Kiest u er toch voor om de teammanagers te vervangen door coaches, wees dan bewust van het risico van verkeerde verwachtingen. Wat vaak gebeurt is dat teams een coach behandelen als een teammanager, terwijl een coach dat niet kan waarmaken. Een coach is namelijk, in tegenstelling tot een teammanager, niet verantwoordelijk voor de taakuitvoering en ook niet bevoegd om besluiten te nemen wanneer het team er zelf niet uitkomt. Een coach legt per definitie de verantwoordelijkheid terug bij het team. Erg frustrerend wanneer een team juist op zoek is naar iemand met meer verantwoordelijkheid en bevoegdheid, lees: een teammanager. Stel daarom samen met de teams vast wat zij van een coach kunnen verwachten en geef hen een alternatief aanspreekpunt voor het geval zij er zelf niet uitkomen.
Adviseur bij Twynstra Gudde
