Op 5 mei maakte de NOS bekend dat gemeenten vorig jaar ruim 310 miljoen overhielden van hun Wmo-budget. In de media wordt moord en brand geschreeuwd omdat gemeenten te zuinig zouden zijn. Maar is zuinigheid wel de kern van het probleem, of zijn gemeenten vooral nog onvoldoende in control over hun Wmo-uitgaven?
Een bedrag van 310 miljoen overhouden op een budget 4,8 miljard euro is een overschot van 6,5 procent. Op zich niet schokkend. Ik ken zorgaanbieders die vorig jaar procentueel meer overhielden van hun budget. Daar staat tegenover dat het om veel geld gaat en dat de NOS laat weten dat de 310 miljoen een onderschatting is.
Als de gemeenten dit bedrag wel hadden uitgegeven, waren tienduizenden hulpen in de huishouding, bijvoorbeeld die van TSN, nu nog aan het werk. Wat mij echter de meeste zorgen baart, is dat uit het onderzoek, dat de NOS in samenwerking met Binnenlands Bestuur uitvoerde, blijkt dat ongeveer de helft van de gemeenten meer dan 15 procent overhield van hun Wmo-budget.
Te zuinig
Ik kan mij niet voorstellen dat dit de bedoeling van deze gemeenten was. Deze gemeenten zijn volgens mij dan ook niet (in de woorden van Van Rijn) te zuinig, maar (in mijn woorden) onvoldoende ‘in control’.
In control zijn en blijven over haar Wmo-uitgaven vergt van een gemeente tenminste dat op maandbasis inzichtelijk is wat de budgetuitnutting is en wat de verwachtingen voor de komende maanden zijn. Dit vraagt om integrale monitoring van en sturing op het aantal en type Wmo-aanvragen, de Wmo-beschikkingen en de realisatie van Wmo-productie. Dit alles zonder Wmo-aanbieders op te zadelen met onnodige administratieve lasten. Dat leest wellicht eenvoudig, maar de meeste gemeenten die ik ken, zijn nog niet zo ver.
Voorzichtige kant
Ter verdediging van de gemeenten voer ik aan dat zij hun Wmo-budget per 1 januari 2015 ruimschoots zagen verdubbelen en dat zij er taken bijgekregen waar zij tot 1 januari 2015 nauwelijks ervaring mee hadden. In control zijn en blijven is voor een gemeente met vaak tientallen Wmo-aanbieders dan ook geen sinecure. Het is dan ook niet verwonderlijk dat gemeenten er vorig jaar voor kozen om, naar nu blijkt iets te veel, aan de voorzichtige kant te gaan zitten.
Minder overhouden
Het goede nieuws? De bezuinigingen van het Rijk op de Wmo zijn ruimschoots haalbaar gebleken. Dit jaar zullen gemeenten hoogstwaarschijnlijk minder overhouden van hun Wmo-budget. Al was het maar omdat de verantwoordelijke wethouders daar nauwlettend op zullen toezien.
Wine te Meerman
Senior managing consultant zorg & welzijn bij Berenschot
