Stel, een patiënt komt bij de huisartsenpost. Voor een goede behandeling is het noodzakelijk om historische medische gegevens te raadplegen, zoals een actueel medicatieoverzicht en de laatste professionele samenvatting van een collega arts. De dienstdoende arts raadpleegt het LSP. Maar, deze gegevens blijken helemaal niet beschikbaar want de patiënt heeft nooit toestemming gegeven voor het delen van zijn of haar gegevens. De dienstdoende arts op de huisartsenpost kan alleen op basis van zijn eigen waarnemingen bepalen wat te doen en kan geen feiten (zoals allergieën) controleren.
Bovenstaande situatie klinkt heel veel patiënten nog altijd vreemd in de oren. “Want de dokter kan toch altijd mijn gegevens inzien?” Toch is dit nog te vaak de realiteit. Met in sommige gevallen gevaarlijke consequenties tot gevolg, omdat er bijvoorbeeld geen rekening kan worden gehouden met contra-indicaties.
Des te belangrijker is het dus om zo veel mogelijk patiënten toestemming te vragen hun gegevens te delen via het LSP wanneer noodzakelijk. Maar hoe verkrijg je die zogenaamde opt-ins? Hieronder vijf tips en aandachtspunten.
1. Informeren
Maak het onderwerp over uitwisseling van medische gegevens bespreekbaar met de patiënt. Heel vaak weten patiënten niet eens dat hun gegevens niet automatisch worden gedeeld met andere zorgverleners wanneer noodzakelijk. Leg de patiënt uit wat het geven van toestemming inhoudt, waarom het belangrijk is en wat ze ervoor moeten doen als er interesse is. Dit kan bijvoorbeeld met een campagne in de praktijk. VZVZ is daarnaast ook bezig met het plannen van een grote burgercampagne om de kennis over dit onderwerp bij burgers te vergroten. Maak van dit momentum slim gebruik.
2. Digitale toestemming
Patiënten die toestemming geven voor het uitwisselen van hun medische gegevens via het LSP, doen dit vaak nog op papier bij de betreffende praktijk of apotheek. Echter, het is sinds kort ook mogelijk om digitaal toestemming te geven via de website Volgjezorg.nl. Voordeel hiervan is dat de patiënt deze toestemming kan regelen waar en wanneer hij of zij dat wil. Daarnaast scheelt het voor de zorgverlener een aantal administratieve handelingen, omdat de toestemming digitaal binnenkomt, meteen kan worden verwerkt en er geen archief van papieren goedkeuringen hoeft te worden bewaard.
3. Gezonde patiënten
Patiënten die regelmatig bij een praktijk langskomen omdat hun ziektebeeld daar bijvoorbeeld om vraagt, zijn gemakkelijker te benaderen voor toestemming dan patiënten die de arts bijna nooit ziet. Deze laatste groep zal ook wat minder betrokken zijn bij hun huisarts en wellicht minder op de website of een portaal kijken. Om deze groep (gezonde) patiënten toch te bereiken, is het slim om bijvoorbeeld een digitale mailing of een fysieke brief te versturen. Hierbij is het natuurlijk wel belangrijk dat de contactgegevens op orde zijn. Ook is het slim dit te combineren met een ander momentum dat voor deze groep van belang kan zijn. Bijvoorbeeld een campagne rondom reisvaccinaties wanneer de zomer er weer aankomt of bij de inschrijving van iedere nieuwe patiënt.
4. Toestemming via assistenten
Huisartsen hebben vaak een erg volle agenda en toestemming vragen aan de patiënt voor het uitwisselen van medische gegevens behoort niet altijd tot de prioriteiten. Om de werkdruk voor de huisartsen wat te verlagen, kunnen de assistenten hier uitkomst bieden. Assistenten mogen namelijk ook toestemming vragen. Ze kunnen de benodigde informatie of formulieren meegeven aan de patiënt en de informatie weer verwerken in het huisartseninformatiesysteem.
5. Vragen
Hoeveel campagnes je ook op zet, en hoeveel informatie je ook verstrekt. Zoals vaak, werkt ‘gewoon’ rechtstreeks aan de patiënt vragen het beste. Spreek de patiënt dus persoonlijk aan en vraag mondeling om toestemming. Want ook dit is rechtsgeldig. Uiteraard moet er wel rekening gehouden worden met het juiste moment in het gesprek en zal opdringen juist averechts werken.
Op 25 mei is de AVG in werking getreden. Voor het uitwisselen van medische gegevens van de patiënt, is dan ook nog steeds expliciet toestemming vereist. Wanneer deze toestemming is geregeld, is dit geheel in lijn met de nieuwe wet- en regelgeving. Op deze manier kan er dan veilig medische informatie worden uitgewisseld tussen zorgverleners wanneer noodzakelijk en komen patiënt én huisarts op bijvoorbeeld de huisartsenpost nooit meer voor dichte LSP-deuren en dus ontbrekende informatie te staan.
Renske Schapendonk
Projectleider LSP bij Regionaal Zorg Communicatie Centrum
