“Geen zak met geld maar een mens.” Dit beeld beklijft na het gesprek met een bestuurder in de langdurige zorg. Zijn organisatie heeft hulp gekregen van een buitenstaander om anders te leren kijken. Om anders te werken en betere zorg te verlenen aan cliënten. Doel? Meer verantwoordelijkheid bij de teams, meer kwaliteit, meer plezier in het werk.
Vreemde ogen dwingen: enthousiast legt de zorgbestuurder uit dat de overheid zijn instelling nu eens geen geld geeft maar een externe coach. Een mens van vlees en bloed. Iemand die de medewerkers intensief begeleidt bij het veranderingsproject In voor zorg!. Dat project is bedacht door Vilans, het kennisinstituut voor de langdurende zorg.
Na afloop denk ik: Ja, het kan. Ze worden wakker in de langdurige zorg. Eindelijk is er een breekijzer gevonden waarmee een ommekeer in de care kan worden bewerkstelligd.
In voor zorg!
In voor zorg! begon in oktober 2009. Honderden zorginstellingen doen er al aan mee. Het veranderingsproject is erop gericht organisaties beter te laten functioneren en technologie efficiënter in te zetten. Eerste resultaten? Er wordt slimmer en gemotiveerder gewerkt. Tijd en geld bespaard. En inderdaad, de kwaliteit van zorg neemt aantoonbaar toe. Conclusie? Wie open staat voor verandering, is zowel zinnig als zuinig bezig.
Veranderingstraject
“In voor zorg! vervult een brugfunctie,” vertelt een casemanager in de verslavingszorg. “Mensen willen snel worden geholpen. Zij uiten een noodkreet.” Nu duurt het geen maanden meer voor ze worden geholpen. Klinkt overtuigend, net als de betrokken ex-verslaafde, de ervaringsdeskundige, die erop wijst dat hij andere dingen hoort en ziet dan de reguliere zorgverlener. Maar is dat meetbaar? Lukt het om de langdurige zorg echt in beweging te krijgen?
Toegegeven, het wordt een lange rit. Want week in week uit krijgen vooral de incidenten aandacht in de pers. Onweersproken ventileren familieleden van cliënten hun klachten. Vader is niet goed behandeld. En daardoor overleden. Er is een verkeerd medicijn toegediend. Het stinkt naar ontlasting. Het personeel is gedemotiveerd. Ouderen zijn eenzaam. Dat is de perceptie, gevoed door SP en Abvakabo FNV die doelbewust het negatieve imago van de care voeden.
Intussen wordt de AWBZ op zijn kop gezet. Gemeenten nemen de zorg dichtbij huis over. Ouderen moeten vaker zelf hulp regelen. Mensen met een handicap en chronisch zieken worden gekort. Verzorgingshuizen gaan op de helling – omdat de overheid niet meer alle langdurige zorg kan en wil betalen. Waar moet dat heen?
Karikatuur
Afgelopen maanden bezocht ik verschillende thuiszorgorganisaties, opvangcentra, verzorgings- en verpleeghuizen. Soms om familiaire redenen – een dementerende oude tante – andere keren in opdracht. Ik maakte ook vijf reportages voor de publicatie “Zoek het dichtbij”.
En wat blijkt? Talloze zorgprofessionals en cliënten herkennen zich niet in de karikatuur die door buitenstaanders wordt geschetst. Zij zijn het negatieve imago beu. Hun werk doet ertoe, zeggen de medewerkers. Juist zij willen ook in de toekomst goede zorg voor kwetsbare mensen garanderen.
Ik ben vast ziende blind geweest. Maar ik trof meer aan dan het geijkte vooroordeel. Ik ontmoette spraakzame cliënten, gemotiveerde verzorgenden en verplegenden, en zowel nuchtere als bevlogen bestuurders. Zorg met hoofd en hart: van Sittard tot Peize, van Enschede en Breda tot Hoorn. Ik leerde dat ‘de’ organisatie niet bestaat, en dat dit ook opgaat voor ‘de’ cliënt. En ja, het blijft lastig als een oude vrouw in Geleen haar zelfstandigheid verliest en afhankelijk wordt van een organisatie die niet altijd adequaat kan reageren. Dan word je even stil.
Wijkverpleegkundige
Maar dankzij In voor zorg! leert een geadopteerde Colombiaanse jongen met faalangst sneller zelfstandig te worden in Twente. Ook in Hoorn is de wijkverpleegkundige teruggekeerd: vast personeel is prettiger en leuker, zeggen de klanten. Daklozen in Breda worden opnieuw volwaardige burgers. “Wij kunnen weer ons ei kwijt,” bekent een personeelslid uit Drenthe.
Hun verhalen heb ik opgetekend. Verhalen over zorg dichtbij, over aandacht en respect voor individualiteit. Verhalen waar je als burger, als cliënt en zorgverlener wat aan hebt. Zoek het dichtbij.