Nog niet zo lang geleden vertrouwde een ziekenhuisbestuurder mij toe dat hij geen enkele onderhandelingspositie had ten opzichte van de radiologen in zijn ziekenhuis. Voor 3,5 dag werken in de week streken ze vele tonnen aan salaris op, en daarnaast waren ze actief in privéklinieken om daar de plaatjes te bekijken.
Zoeken naar andere radiologen had geen zin, want er werden er zo weinig opgeleid dat de markt precies verzadigd was. Ik vroeg hem waarom hij niet voor een ton per jaar per persoon wat Bulgaarse of Kroatische radiologen wierf. Als de transportsector zich verrijkt met Poolse vrachtwagenchauffeurs, waarom kan de ziekenhuissector dat dan niet met radiologen. En waarschijnlijk hebben de vrachtwagenchauffeurs nog meer klantcontacten dan de betreffende specialisten. Het antwoord was dat het hem zijn baan zou kosten.
Gorilla
Radiologen kwamen de afgelopen week toch al niet zo lekker in het nieuws. In een onderzoek bij 24 gerenommeerde radiologen miste 83 procent van hen op een longscan een daarin aangebrachte afbeelding van een gorilla. En nee, dit is geen broodje-aap verhaal. Het fenomeen van inattentional blindness is al vaker beschreven, maar in dit geval is het wellicht nog pijnlijker. Zeker omdat de maand februari toch al in het teken staat van misdiagnoses, vermijdbare fouten, en artsen met een beroepsverbod die toch vrolijk hun praktijk – al dan niet grensoverschrijdend in alle betekenissen van dit woord – weer elders voortzetten. Terwijl de luchtvaartsector al jaren belangrijke veiligheidslessen geeft (het Oogziekenhuis in Rotterdam laat zich er al sinds 1992 door inspireren), blijkt vooral op medicatiegebied er nog steeds een wereld te winnen te zijn. De minister maande de beroepsbeoefenaren, maar de minister kan ook zelf nog veel concretere stappen zetten.
Meetbare effecten
Hoe maken we een goede scan van de gezondheidszorg, lezen we hem goed en gedetailleerd, halen we de privé-, beroeps- en commerciële belangen eruit, leren we van en implementeren we uit andere vakgebieden, en treden we adequaat en daadkrachtig op waar dat nodig is? En hoe doen we dat allemaal zonder te verzanden in administratieve rompslomp, eindeloze checklists, en angst voor de IGZ en het Algemeen Dagblad? Aan de positieve kant begint het met het vaststellen van het doel, en eigenlijk kennen we in de basis alleen adjusted life years en QALY als meetbare effecten. Elk innovatief geneesmiddelonderzoek zou hierop beoordeeld moeten worden. Aan de negatieve kant begint het met het lokaliseren van vermijdbare fouten en het bezien op welke benchmarks ondermaats wordt gescoord. Nog steeds chronisch NSAID-gebruikers in je praktijk of instelling zonder maagbescherming? Corrigeer dat! Scan beiden, en laat buitenstaanders meekijken om te voorkomen dat een mensaap over het hoofd wordt gezien.
Verbeterpotentieel
Was het maar zo simpel dat elk overheids- en ziekenhuisbeleid in één alinea zou zijn samen te vatten. Uiteindelijk gaat het om talloze radertjes die naadloos in elkaar dienen te grijpen. Wat dat betreft alle lof voor de oproep om antibioticateams in het ziekenhuis te introduceren. En Flevoland zet alvast de toon. Zij bekeken de foto’s van hun antibacterieel beleid en zagen een verbeterpotentieel van 70 procent. Ik zie uit naar de resultaten van hun werk. En misschien is dat wel de juiste invalshoek: kijk naar binnen en zie waar de winst te behalen valt, en kijk zorgvuldig naar buiten waar de best practices voorhanden zijn. Zorgvuldig, want aan te gemakkelijke juichverhalen hebben we niks. Sometimes the grass will appear greener on the other side because it has been fertilized by bullshit, las ik. En dat is een waarheid als een koe.
Intelligentie en emotie
Blijft staan de machteloosheid van menig ziekenhuisbestuurder om de zaak financieel en kwalitatief beter in de klauwen te krijgen. Scherp onderhandelen met verzekeraars heeft slechts een schorsende werking. Misschien toch maar weer eens in het werk van Frans de Waal duiken. Zijn analyse van primatengedrag leert ons nog steeds dat de principes van conflictoplossing en verzoening zeer basaal in ons aanwezig zijn, en dat intelligentie en emotie in een gordiaanse knoop strijden om voorrang in ons gedrag. En houd je het slechts bij een amuserende scan van zijn werk: het zorgt er in ieder geval voor dat je de gorilla nooit meer over het hoofd ziet.
Ruud Coolen van Brakel
Bestuurder van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM)