Hoeveel ziekenhuizen zullen er de komende tien jaar verdwijnen? Boze tongen voorspellen een grote ‘shake out’ onder vooral kleinere ziekenhuizen. Zorgbestuurders kampen met veel onzekerheden waar ze nauwelijks invloed op hebben, zoals politieke besluitvorming of demografische en economische ontwikkelingen. Toch zijn er ook factoren waarop je als bestuurder wel degelijk het verschil kan maken, zoals slimmer omgaan met je vastgoed.
De gebouwen van een ziekenhuis zijn strategische bedrijfsmiddelen die behoren te renderen om waarde te kunnen toevoegen aan de organisatie. Vastgoedlasten maken onderdeel uit van de verlies- en winstrekening en vormen daarmee een element in de kostprijs van ieder ziekenhuis. In een duurzame bedrijfseconomische setting worden deze kosten doorberekend in de tarieven. Daarmee beïnvloeden de kosten van het vastgoed rechtstreeks de concurrentiepositie van ieder ziekenhuis. Een optimale match van volume, kwaliteit en financieringslasten van het vastgoedaanbod met de behoeften van het ziekenhuis op basis van haar organisatiedoelen, is daarmee ‘chefsache’ geworden.
De kloof tussen realisatie en exploitatie
Bij ziekenhuisvastgoed is de liefde vaak van korte duur. Tijdens de ontwikkeling van nieuwbouw is het bestuur volop betrokken en enthousiast. De dromen, doelen en wensen van de organisatie worden verankerd in de plannen; om ieder detail wordt gevochten. Na realisatie verdwijnt de aandacht van de directie al snel en wordt de zorg voor het vastgoed weggezet bij de facilitaire dienst. Wat dreigt is een jarenlang dommelende exploitatiefase waarin het beheer van de huisvesting steeds verder afdrijft van het organisatiebelang. Beslissingen over uitvoering of uitstel van onderhoud of renovaties worden ad-hoc genomen, vaak als reactie op problemen, storingen of interne aanpassingen.
Van realiseren naar renderen
Met de oprukkende marktwerking wordt van ziekenhuisbestuurders meer ondernemerschap vereist. Gebouwen, installaties en medische apparatuur vormen grote posten op de balans. Door deze kapitaalgoederen effectiever te beheren kan men als bestuurder slimmer sturen op kosten, prestaties en risico’s. Maar hoe doe je dat?
Sinds 2014 is er een instrument waarmee vastgoed doelmatig en kosteneffectief kan worden beheerd: ISO55000. Met deze wereldstandaard voor kapitaalgoederenmanagement hebben bestuurders een instrument in handen dat duiding en richting geeft aan effectief en efficiënt asset management. Dat wil zeggen ‘de goede dingen doen’ en ‘de dingen goed doen’. Door de juiste, actuele beheerinformatie van gebouwen en installaties te koppelen aan beleidsdoelstellingen, komt het vastgoed weer in dienst te staan van de bedoeling van de organisatie.
Proactieve vastgoedsturing
Met de implementatie van een effectieve huisvestingsstrategie, gekoppeld aan ISO55000, kan een ziekenhuis ‘wendbaarder’ worden in deze tijd van grote veranderingen. Beslissingen over investeringen of renovaties worden genomen in de context van het bredere organisatiebelang, waarmee grote kostenbesparingen op korte en lange termijn haalbaar worden. De norm stelt voor professioneel assetmanagement zeven items centraal, die nodig zijn op te komen tot de optimale afweging van prestatie-ambitie (serviceniveau), risicoreductie (risico-aanvaardbaarheid) en kosten van de kapitaalgoederen.
Inmiddels is binnen de cure sector ervaring opgedaan met een ‘maturity scan’ waarmee de taakvolwassenheid van dit domein binnen de ziekenhuisorganisatie kan worden geduid. Zo kan er gericht worden gewerkt aan een organisatie die vastgoed als strategisch bedrijfsmiddel weet in te zetten. Dit levert het ziekenhuis al direct een voorsprong op ten aanzien van de match tussen haar vastgoed en haar huisvestingsbehoeften. Over rendement gesproken…
Rinus Vader
Leading Professional Asset & Facility Management 