Met alle publiciteit van de afgelopen weken, kunnen we stellen dat de zorg echt op de politieke agenda staat. Ook in de verkiezingsdebatten gaat het meer-en-meer over de zorg, waarbij ouderenzorg een belangrijk topic is. Ik ben blij met deze politieke en publieke aandacht, maar maak me wel zorgen om de eenzijdige focus op de kosten ervan.
Ik vind dat er veel meer aandacht moet zijn voor hoe we de zorg in de toekomst organiseren. Wie bepaalt dat eigenlijk? De politiek of de cliënt? Ik denk de laatste. ActiZ kiest dan ook voor slimmere inzet van zorg om kosten te besparen. En voor het terugleggen van de regie waar die hoort: bij de cliënt!
Preventie
Volgens mij zouden er drie dingen moeten gebeuren. Ten eerste: preventie. Voorkomen blijft beter dan genezen. Wij willen dan ook de focus van zorg verschuiven naar preventie om te voorkomen dat mensen te snel of te veel beroep doen op professionele zorg. ActiZ wil mensen in hun eigen kracht (terug)zetten. Het moet dan veel meer gaan over wat mensen nog wél kunnen in plaats van wat zij níet meer kunnen. De wijkverpleegkundige speelt hierbij een belangrijke rol, maar ook de directe omgeving van cliënten, zoals hun familie, buren en vrienden. Zij hebben meestal een veelzijdiger en intiemere band met de cliënt dan de zorgprofessionals. Mensen moeten nadenken hoe ze hun ‘oude dag’ in de (nabije) toekomst zien en hoe ze dat kunnen organiseren.
We kunnen niet langer verwachten dat zorgaanbieders zowel verantwoordelijk zijn voor de zorg als volledig voor het levensgeluk van de cliënten; thuis of in een verpleeg- of verzorgingshuis. Er zal dus veel meer gekeken moeten worden naar wat de omgeving van een cliënt kan betekenen. Gelukkig gebeurt dit al op heel veel plekken, maar nog niet overal en door iedereen. Ik pleit daarom voor een dialoog tussen zorgverleners en de cliënt (en zijn familie) om samen te bespreken hoe iemand zijn eigen leven – ondanks zijn beperkingen – zoveel mogelijk kan blijven leven. En wie wat doet om dat te bereiken. In mijn ogen is dát kwaliteit van leven en eigen regie!
Professionele zorg
Wat familie en vrienden kunnen doen, heeft natuurlijk wel z’n grenzen. En dan kom je op mijn tweede punt: professionele zorg moet beschikbaar zijn en blijven voor wie dat echt nodig heeft. Daarvoor willen we ervoor zorgen dat mensen later en in mindere mate een beroep doen op professionele zorg en daarmee ook op de collectieve middelen. Want zelfs met voldoende financiële middelen kunnen we nooit genoeg ‘handen’ regelen voor de groeiende vraag naar zorg in de toekomst. Zeker niet als we dezelfde zorg blijven leveren als vandaag de dag. Dat vraagt ook een fundamenteel andere werkwijze van zorgaanbieders en professionals. Professionals moeten leren loslaten: als we willen dat mensen eigen regie krijgen, moeten we niet langer alles van ze willen overnemen. Hoe goed bedoeld ook.
Zeggenschap
Ten derde: zeggenschap bij de cliënt. Als mensen dan uiteindelijk echt professionele zorg nodig hebben, moeten ze ervan verzekerd zijn dat ze die zorg kunnen krijgen. Dat betekent dat verzorging, verpleging en behandeling een verzekerd recht moet blijven. Altijd!
Daarbij vinden we dat de cliënt meer zeggenschap moet krijgen over die zorg. Zowel over wie die zorg levert, als over wat die zorg precies inhoudt. ActiZ pleit ervoor zoveel mogelijk cliënten zelf te laten bepalen waar zij hun zorg (op basis van een onafhankelijke indicatie) willen inkopen. Hiervoor hebben zij daadwerkelijke bestedingsmacht over hun zorgbudget nodig. De bestedingsmacht neerleggen bij de cliënt en hem inzage te geven in de zorgkosten heeft mijns inziens het gunstige effect dat cliënten selectiever worden in wat zij aan zorg vragen en daadwerkelijk afnemen. Dat zet ons als zorgaanbieders aan tot het luisteren naar wat de cliënt wil en dus het bieden van maatwerkzorg. Om dit maatwerk te kunnen leveren, hebben zorgondernemers wel tijd nodig en minder regels, te beginnen bij het afschaffen van minutenregistratie.
Om dit te bereiken, roep ik de politiek op om fundamentele keuzes te maken, eerlijk te zijn over de consequenties ervan en los te durven laten,: we kunnen niet wettelijk regelen dat iedereen recht heeft op een ommetje buiten of op aandacht. Laat professional en cliënt samen bepalen wat er aan zorg en aandacht nodig is.
Ik ben benieuwd naar de mening van de politici morgen tijdens het Grote Zorgdebat in Nieuwegein. Doet u ook mee aan onze discussie op het ActiZ Zorgforum?
Aad Koster, directeur ActiZ