Een van mijn collega’s kan zo enthousiast als een boer met kiespijn vertellen over zijn dramatische ervaringen bij de start van pilots met regelarme zorg. Hoe goed de bedoelingen ook zijn, de voortgang stagneert keer op keer omdat er onduidelijkheid is over –jawel- de regels die van toepassing zijn bij de pilot…
Op het eerste gezicht zou je denken, dat dit de wereld op z’n kop is. Ga je regelarme experimenten invoeren, blijken die gefrustreerd te worden door regels. Toch is het niet zo vreemd. Zolang je niet het systeem zelf aanpast, blijft het rommelen in de marge. Een bevlogen ziekenhuis directeur zegt het helder en duidelijk tegen me: “Het moet anders bij ons, ik wil het ook echt anders. Maar hoe ga ik dat realiseren als de specialisten in ons ziekenhuis betaald blijven worden op basis van de productie die ze leveren?”
Gevangen
Hij wil uitgaan van de patiënt als mens met hart, hoofd en handen. Het systeem stimuleert echter dat elke arts alleen vanuit zijn specialisme kijkt. Dat we gevangen worden door systemen, is van alle tijden. Plato liet het al zien aan de hand van de metafoor van de grot. Hij maakte duidelijk, dat de mensen in een grot een geheel eigen wereld opbouwen waar ze zelf in blijven geloven. Ook als een van hen met eigen ogen in de buitenwereld gezien heeft, dat het anders zit. We hebben het allemaal kunnen zien bij de wielersport. Jarenlang hing er die waas van doping. Maar er gold de omertà, de stilzwijgende afspraak dat je daar niet over sprak. Deed je dat toch, dan werd je weggehoond. Net zoals Plato’s grotbewoner, die even buiten was gaan kijken…
Systeemonderwerpen
Systemen zijn vaak dichterbij dan je denkt. Althans, dat is wat ik ervaar. Binnen de gehandicaptenzorg zijn zeer forse bezuinigingen in uitvoering en in voorbereiding. Waar hebben we het over tijdens de Algemene Ledenvergadering van onze branche organisatie? Over de vraag hoe die bezuinigingen anders verdeeld kunnen worden en hoe we ons centraal bureau aanpassen aan de lagere inkomsten. Dat zijn typische systeemonderwerpen.
Lef
Daarmee gaan we het niet redden, is mijn overtuiging. De financiële ingreep is te omvangrijk en vraagt daarmee het lef om fundamenteel anders naar de zorg te durven kijken. Het is dát wat de aandacht verdient van onze brancheorganisatie. Een oplossingsrichting ligt besloten in de eerdere verzuchting van de ziekenhuisdirecteur. Het systeem moet op de schop.
Uitdaging
We moeten af van het huidige systeem, dat stimuleert dat elke hulpverlener naar een klein stukje van de patiënt of cliënt kijkt. In plaats daarvan hebben we een aanpak nodig waar we kijken naar de mens als geheel, die zelf in positie gebracht wordt. Professionals krijgen vervolgens de ruimte om hun specialisme in te brengen als onderdeel van het geheel. Dat is naar mijn idee onze uitdaging voor de komende jaren. Wanneer we blijven doen wat we altijd gedaan hebben, kunnen we immers niet verwachten dat we iets anders krijgen dan we altijd al gekregen hebben.
Frans Wilms is bestuurder bij Radar, een organisatie in Zuid Limburg die mensen met een beperking ondersteunt. Hij is auteur van het boek Leiderschapsdomeinen.