Eigenaarschap of mede-eigenaarschap van medisch specialisten kan tot een hogere kwaliteit en veiligheid leiden. Via integratie zorgt het voor meer gelijkgerichte belangen in het ziekenhuis. Maar mogelijk kleven er ook nadelen aan.
In mijn blog van vorige week gaf ik aan dat instellingsoverschrijdende maatschappen ertoe kunnen leiden dat de belangen van de raad van bestuur en medisch specialisten meer gaan divergeren. Een alternatief is dat specialisten (deels) eigenaar worden van het ziekenhuis. Een recent voorbeeld in Nederland is het Langeland Ziekenhuis, waar specialisten voor 20 procent aandeelhouder worden. In de Verenigde Staten kent men het fenomeen van het doctors-owned hospital al langer.
Wanneer specialisten risicodragend deelnemen in het ziekenhuis vergt dit een ander bestuur. Meerdere modellen zijn denkbaar. Het kan gaan om aandeelhouderschap of een coöperatie. Specialisten kunnen zelf het ziekenhuis als partners besturen, of zij kunnen besluiten om professionele bestuurders in dienst te nemen. Een interessante vraag is wat verschillende modellen betekenen voor de governance en de rol van het interne toezicht.
Teamwerk
Bij eigenaarschap hebben specialisten meer belang bij een goed resultaat van het ziekenhuis als geheel. Als meer samenwerken en taakherschikking bijvoorbeeld de positie van het ziekenhuis versterkt profiteren hier ook de medisch specialisten van. Naast hun honoraria delen zij in de winst. Je zou het kunnen zien als een teambonus. Bij een teambeloning is het wel van belang dat de groep niet te groot is. In een te grote groep werkt de sociale druk minder goed, waardoor het effect van “de bonus” beperkt is. In dit kader kun je afvragen of eigenaarschap van honderden specialisten goed gaat werken.
Kwaliteitsbonus
Hoe doen doctor-owned hospitals het eigenlijk in de Verenigde Staten? Er lijkt enig bewijs te zijn dat ze tot betere kwaliteit leiden. Zo kregen ziekenhuizen in eigendom van dokters vaker een bonus op basis van kwaliteitsprogramma’s vanuit Medicare, dan ziekenhuizen in eigendom van de overheid en de niet op winstgerichte safety-net hospitals. Negen van de tien ziekenhuizen met de hoogste kwaliteitsbonussen waren eigendom van dokters. Het gaat hier dan vaak om kleine gespecialiseerde ziekenhuizen met een beperkt aantal bedden.
Kostenexpansie
Gegeven dit succes is het opvallend dat de Amerikaanse overheid juist ziekenhuizen in eigendom van artsen wil terugdringen. De belangrijkste reden is de vrees dat een verdere expansie de zorgkosten zullen opdrijven. Ten eerste doordat deze ziekenhuizen zich vooral richten op gezonde en rijke patiënten. Ten tweede door dat deze ziekenhuizen meer en luxere zorg leveren dan strikt noodzakelijk is. De discussie of deze vrees terecht is, of dat doctors-owned hospitals het gewoon beter doen, lijkt nog niet beslecht. Naast de voordelen moeten we dus ook oog hebben voor de potentiële nadelen.
Leidt eigenaarschap van medisch specialisten tot een hogere kwaliteit en veiligheid? Zouden we eigenaarschap van specialisten aan bepaalde voorwaarden moeten koppelen om nadelen te beperken en kan hier de governance soelaas bieden? Zijn er alternatieven om te zorgen voor meer gelijkgerichte belangen waar minder nadelen aan kleven, bijvoorbeeld loondienst in combinatie met een prestatiebeloning? Wat vindt u?
Rien Meijerink, voorzitter Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ)
Dit is het achtste en laatste blog van Rien Meijerink in een reeks rond dilemma’s in de toekomst van corporate governance in de zorg. Uw input wordt meegenomen in de voorbereiding van een advies aan minister Schippers eind december 2013. Praat mee en kijk voor meer informatie op: www.rvz.net
RVZ-voorzitter Meijerink en Marc van Ooijen verlenen tijdens het Skipr 99 event op 18 december hun medewerking aan de Skipr 99 masterclass Governance in de Zorg. Exact tegelijktertijd met de masterclass verdedigt Marc van Ooijen in Tilburg zijn dissertatie Toezichtdynamica: een exploratief kwalitatief onderzoek naar het functioneren van Raden van Toezicht in de gezondheidszorg.