De balans in de zorg is zoek, zo hoor je vaak. De afgelopen jaren is er hard gewerkt aan de betaalbaarheid van de zorg, aan kwaliteitsnormen en protocollen en zélfs aan het verminderen van administratieve lasten. En tóch is er in de zorg een sluimerend ongenoegen.
Dokters en verpleegkundigen zien door de regels en protocollen de patiënt niet meer, zo valt te beluisteren. Het is de hoogste tijd dat we weer oog krijgen voor de patiënt.
Patiënt raakt buiten beeld
De ook buiten de VS zeer bekende Amerikaanse arts Don Berwick stelde dat het primaat in de zorg aanvankelijk vooral bij de professionals lag. Dat was zo vanwege de medische kennis en ervaring en een grote dosis gezond verstand. Dat leidde overigens wel tot veel praktijkvariatie en grote verschillen tussen dokters die al dan niet goed op de hoogte waren van nieuwe ontwikkelingen.
Onder invloed van beroepsnormen, richtlijnen, protocollen en inspectievoorschriften is geprobeerd meer eenheid te creëren. Daarna kwamen accreditaties en uitkomstindicatoren. En daar sloeg de balans door: regels lijken een doel in zichzelf te worden. De patiënt zelf kan dan zomaar buiten beeld raken. Net als zijn of haar bijzondere levensverhaal, medische en sociale wensen of voorkeuren. En omdat er bij afwegingen rond zorg geen garanties zijn en er ook veel onzekerheid is over juistheid van diagnostiek is het des te belangrijker om de patiënt centraal te stellen (zie bijvoorbeeld de documentaire Making people sick in the pursuit of health).
Hoe duur is ‘meer tijd voor de patiënt’?
Mijn huisarts Bart Meijman stuurde me deze week een artikel van David L. Hahn. De strekking: protocollen en afvinklijstjes maken van mij een slechtere dokter: de patiënt verdwijnt te veel naar de achtergrond. Uitkomstindicatoren leiden tot game-gedrag om aan scores te voldoen. In essentie gaat de zorg niet over regels en indicatoren, ook al geven ze ons wel inzicht. De patiënt heeft uiteindelijk baat bij passende zorg, die gevoed wordt door shared decision making en het vak als ambacht.
Tegelijkertijd groeit het urgentiegevoel rond de stijgende zorgkosten. Een rem op de premie en het eigen risico is nodig. En ‘meer tijd voor de patiënt’ is duur in een wereld waar tijd geld is. Toch is juist dat niet het geval. We zien dat ook op tal van fronten: huisarts Hans Peter Jung uit de Noordelijke Maasvallei of zijn collega Vincent Koenen uit Gorinchem die meer tijd hebben voor hun patiënten en minder doorverwijzen. KNO-arts Oei die veel tijd steekt in het informeren van patiënten en daarmee betere en meer gepaste zorg levert. Overdaad schaadt en voor die schade (sic) betalen mensen ook nog eens te vaak eigen risico en premiegeld.
Fluwelen revolutie: leren van dokters
Meer aandacht voor de kwaliteit van de zorg is een voorkeursweg naar betere zorg én beheersing van de zorgkosten. Daarom moeten verzekeraars bescheiden zijn en toonaangevende mensen in de zorg de ruimte geven om te werken aan betere zorg: artsen, verpleegkundigen, mantelzorgers én patiënten.
De afgelopen vijf jaar heb ik samen met talloze artsen, beleidsmakers en adviseurs gezocht naar een uitweg uit het systeem van soms averechts werkende prikkels. Het stelsel hoeft daarvoor niet veranderd te worden, het is vooral een kwestie van anders omgaan met de regels en financiële grenzen, met de protocollen en soms ook richtlijnen.
Bij Coöperatie VGZ hebben we ervoor gekozen om met een aantal zorginstellingen afspraken te maken over hun financiële middelen over een langere periode. Daarbinnen zetten ze zich maximaal in voor het veranderen en vernieuwen van de zorg. Ze zijn bezig met een permanente zoektocht naar voorbeelden van zinnige zorg: zorg die beter is voor de patiënt en juist daarom leidt tot beheersbare premies. Leidend zijn de ideeën van artsen en zorgverleners en van patiënten. Ook buiten ons netwerk ontwikkelde voorbeelden van zinnige zorg kunnen in aanmerking komen als ‘good practice’.
Voor het tweede jaar op rij, heeft dat geleid tot tientallen ‘good practices’ van gepaste en patiëntgerichte zorg, waarvan er tien zijn genomineerd voor de zogenaamde Zinnige Zorg Award.Deze voorbeelden zijn stuk voor stuk bewijzen dat het anders kan. Als we dappere dokters de ruimte geven, kunnen we patiënten nog betere zorg garanderen. Nu en in de toekomst.
Ab Klink
Lid rvb Coöperatie VGZ
————————–
Iedereen die zich betrokken voelt bij de zorg kan tot begin juni een keuze maken uit deze tien genomineerden. Een jury bepaalt vervolgens welke initiatieven uit de top 3 de gouden, zilveren en bronzen Zinnige Zorg Award krijgen. Stemmen kan via www.zinnigezorgaward.nl. Daar staan ook korte video’s over de tien genomineerden.