Nee, circulus vitiosus is geen toverspreuk uit Harry Potter. Het is ook geen ziekte. Toch hebben we er last van. Het is latijn voor ‘vicieuze cirkel’ of ‘cirkelredenering’ en associeert met ‘gebrekkig’. Waarom bestaan ze dan binnen de zorg?
Bijvoorbeeld rondom systeemtherapie. Systeemtherapie, ofwel relatie- en gezinstherapie, is uit het basispakket gevallen zonder dat daar een logische verklaring voor is en het lijkt een bijna onmogelijke opgave om daar verandering in aan te brengen. Dat is een onwenselijke situatie. Die cirkel moet doorbroken worden.
De maatschappelijke meerwaarde van systeemtherapie is aangetoond. Talloze burgers hebben er baat bij. Logisch! Iedereen snapt dat psychische klachten niet op zichzelf staan. Dat ze te maken hebben met de situatie waarin iemand leeft en beïnvloed worden door de mensen waarmee je samenleeft en andersom. En … een systemische benadering drukt het gebruik en de kosten van de gezondheidszorg voor alle gezinsleden. Maar dit leidt (nog) niet tot formele erkenning en vergoeding. Het gevolg is dat systeemtherapie slechts beperkt vergoed wordt en dat het vak niet erkend is. De vicieuze cirkel is rond, en dat klopt niet. We geven vijf aspecten:
1) In 2012 is hulp bij relatieproblemen uit het verzekerde pakket gevallen omdat het volgens het toenmalige CVZ, nu Zorginstituut Nederland (ZiNL), hoort binnen het privéterrein van burgers. Vervolgens is de situatie ontstaan dat er slechts vergoeding mogelijk is als er sprake is van een psychische stoornis.
2) Het kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland (ZN) brengt een lijst uit van interventies die wel (groen) of niet (rood) voldoen aan de stand van de wetenschap en de praktijk of slechts specifiek voor een bepaalde stoornis (oranje); de zogenaamde dynamische lijst. In de lijst van 2014 valt systeemtherapie onder de hoogste categorie: interventies die voldoen aan de stand van de wetenschap en de praktijk. Dit betekent dat ZN hiermee aangeeft dat systeemtherapie in aanmerking komt voor vergoeding vanuit het basispakket. Dit is helaas geen realiteit geworden. Wonderlijk genoeg staat systeemtherapie in 2017 niet meer op de ‘groene lijst’. De redenen hiervoor zijn onduidelijk. Een interventie kan toch niet van het één op andere moment niet meer voldoen aan de stand van de wetenschap en de praktijk? Daar moet iets misgegaan zijn.
3) Systeemtherapie wordt nu dus alleen vergoed uit de basisverzekering als er sprake is van een DSM geclassificeerde stoornis. Maar dan moet de behandeling wel uitgevoerd worden door een BIG-geregistreerde behandelaar. Systeemtherapeut is geen BIG-geregistreerd beroep en lang niet alle systeemtherapeuten hebben een BIG-registratie op grond van hun basisberoep.
4) Vergoeding/betaling geschiedt via DBC’s. Binnen een DBC’s mogen – naast BIG-geregistreerden – alleen behandelaars ‘schrijven’ van wie het beroep is opgenomen in de NZa-beroepentabel (voorheen de CONO beroepenlijst) onder de noemer ‘schrijvende beroepen’. De systeemtherapeut komt in de NZa-beroepenlijst slechts voor als ondersteunend beroep. Beroepen die op de lijst ondersteunende beroepen staan mogen niet tijdschrijven omdat in de kostprijsberekening al rekening gehouden is met de inzet van deze beroepen. Dit betekent dat systeemtherapeuten afhankelijk zijn van andere behandelaars als het gaat om hun inzet. Een andere behandelaar moet dus eigen tijd inleveren om een systeemtherapeut te kunnen inzetten.
5) Het gevolg van is dat veel instellingen overgaan tot het marginaliseren of zelfs ontslaan van systeemtherapeuten die geen BIG-registratie hebben.
We zijn dus in een neerwaartse spiraal terecht gekomen: pogingen om erkenning en vergoeding te verkrijgen stranden, omdat iedereen naar elkaar wijst en voorwaarden stelt waaraan pas kan worden voldaan als één van bovengenoemde instanties het gesprek hierover wél aan wil gaan. Dus wat gebeurt er? Het gesprek komt niet op gang omdat systeemtherapeut geen BIG-beroep is en niet als schrijvend beroep is opgenomen in de NZa-beroepentabel. Opname in de NZa-beroepentabel is onmogelijk omdat systeemtherapie niet vergoed wordt. Daardoor worden systeemtherapeuten ontslagen en komt hun inzet niet terug in de DBC’s, waardoor de indruk kan ontstaan dat deze interventie geen meerwaarde heeft omdat het niet wordt ingezet. Het gevolg daarvan is dat er geen geld uitgetrokken wordt om de benodigde evidentie te vinden (die er notabene gewoon al is zoals de dynamische lijst uit 2014 aangeeft) waardoor systeemtherapie nog meer in het verdomhoekje komt. En dat is niet de hoek waar we willen zitten!
Om die reden doen wij een verzoek aan Arnold Moerkamp (ZiNL) en André Rouvoet (ZN): Wilt u met ons hierover in gesprek gaan en ons helpen deze vicieuze cirkel te doorbreken?
Directeur NVRG
Directeur P3NL
