De Consumentenbond wil het en de voormalige minister van VWS was daar ook een voorstander van: volledige transparantie van ziekenhuisprijzen. De minister vroeg eind vorig jaar de NZa hier werk van te maken. De NZa consulteerde daarop stakeholders zoals ZN, NVZ, Patiëntenfederatie en de Consumentenbond. Kennelijk zinde dat de Consumentenbond niet. Die maande de NZa in september aan om publicatie van de tussen de verzekeraars en ziekenhuizen overeengekomen prijzen nu toch echt verplicht te stellen.
Toevallig publiceerde de ACM op dat moment haar zienswijze over dat onderwerp. Volgens de “Leidraad openbaar maken van ziekenhuistarieven” van de ACM verbiedt het kartelverbod (i) ziekenhuizen überhaupt om de met verzekeraars uitonderhandelde tarieven (lees: DOT-tarieven) openbaar te maken (mag alleen als het historische prijzen ouder dan drie jaar betreft) en (ii) verzekeraars deze tarieven openbaar te maken voor zover deze boven het maximale vrijwillige eigen risico zitten. Derden mogen ziekenhuistarieven op geanonimiseerde en niet-herleidbare wijze wel openbaar maken.
Mickey Mouse prijzen
Op het standpunt van de ACM valt het een en ander aan te merken. Ten eerste vinden de onderhandelingen tussen verzekeraars en ziekenhuizen nog steeds primair plaats over het omzetplafond en aanneemsom en niet op DOT-niveau. De individuele DOT-tarieven zijn derhalve grotendeels toevallige uitkomsten van het zogenoemde rondrekenen en niet bindend voor het plafond. De DOT-prijzen zijn een soort Mickey Mouse prijzen die weinig zeggen over de werkelijke uitkomsten van de prijsonderhandelingen tussen verzekeraar en ziekenhuis, laat staan over de kostprijs van de desbetreffende behandeling. Zolang dit het geval is, is het DOT-tarief niet echt relevant.
Daarom is het ook nauwelijks concurrentiegevoelige informatie te noemen waarvan de openbaarheid tot mededingingsverstorende afstemming kan leiden. Toegegeven moet worden dat hier langzamerhand wel enige verandering in komt. Verzekeraars en ziekenhuizen onderhandelen meer over bepaalde (groepen) van DOT’s dan vroeger, maar dit is nog steeds meer uitzondering dan regel.
Mededingingsrechtelijk is het kartelverbod bovendien alleen van toepassing als twee of meer ondernemingen hun marktgedrag afstemmen. Het publiceren van je eigen prijslijst is alleen onder uitzonderlijke omstandigheden verboden, namelijk als het tot doel heeft tot verboden afstemming met een andere onderneming te komen. Anders dan wat de ACM in de leidraad suggereert, kan je een ziekenhuis (of iedere andere onderneming) dat zijn eigen prijzen publiceert dus moeilijk verwijten in strijd te handelen met het kartelverbod.
Kwaliteit van zorg
Maar laten we nog even een stap terugnemen: wat is het nut van volledig transparante DOT-prijzen? Het is onwaarschijnlijk dat deze vorm van prijstransparantie bijdraagt aan kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg.
Kwaliteit van zorg wordt niet beter of slechter door transparantie van (in de praktijk nauwelijks gehanteerde) DOT-prijzen. Daarvoor is transparantie van kwaliteitsinformatie een stuk nuttiger voor patiënten. Toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg voor de patiënt kan toenemen als de patiënt dankzij de transparantie de voordeligste aanbieder kan kiezen. De patiënt moet dan wel kunnen vergelijken.
Anders dan de consument die op basis van zijn “boodschappenlijstje” verschillende supermarkten kan vergelijken, beschikt een zorgconsument doorgaans niet van tevoren over het lijstje van benodigde behandelingen. Hij weet van te voren vaak niet welke behandeling of behandelingen precies nodig zullen zijn. Daarnaast weet hij doorgaans niet van tevoren welke DOT-codes en tarieven daarbij horen. Hij zou dan ook moeten beschikken over grondige kennis van duizenden DOT-codes en de betekenis daarvan.
Het heeft geen zin naast de “polisjungle”, waar onder andere de Consumentenbond zich juist zo tegen verzet, ook nog een “tarievenjungle” in het leven te roepen. Dat is het creëren van een schijnwereld die noch de marktwerking noch de patiënt ook maar een stap verder gaat helpen.
Bovendien zal volledige transparantie volgens de ACM de concurrentie tussen zowel verzekeraars als ziekenhuizen en daarmee ook betaalbaarheid eerder ondermijnen dan versterken. Volledige transparantie van ziekenhuistarieven is volgens de ACM vanuit mededingingsoogpunt dus een slecht idee.
Schadelijk
Kortom: publicatie van ziekenhuistarieven geeft slechts een schijntransparantie en kan volgens de ACM ook schadelijk zijn. Laten we daarom stoppen met het verspillen van tijd en geld aan deze schijntransparantie en in plaats daarvan investeren in initiatieven en ideeën waar de patiënten werkelijk baat bij hebben.
Kwaliteitstransparantie bijvoorbeeld. Eerder hebben een aantal wetenschappers van ESPHM (voormalige iBMG) en NVZ voorgesteld het aantal prestaties onder de eigen risico grens fors te verminderen en vaste prijzen voor deze prestaties te hanteren. Daarmee krijgt de patiënt wel nuttig inzicht in het bedrag dat hij kwijt is als hij naar het ziekenhuis gaat.
Murat Duman en Weyer Verloren van Themaat
Advocaten bij Houthoff
