Het lijkt soms wel alsof we weer aan de vooravond van een nieuw millennium staan, of dat er een nieuwe munteenheid wordt ingevoerd. Er is echter iets anders aan de hand. Vanaf 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing. Een hype van jewelste, die net als bij de twee andere voorbeelden, vooral leidt tot doembeelden en rampscenario’s.
Nu weten we inmiddels hoe het met die twee andere majeure gebeurtenissen is afgelopen. Het is echter te makkelijk om de invoering van de AVG daarmee af te doen. Er is namelijk meer aan de hand. De invoering van de AVG leidt niet tot rampscenario’s. Sterker nog, het is een zegen dat hij er eindelijk komt!
Voor degenen die mij niet kennen, zou het kunnen zijn dat u mij inmiddels aanziet voor een goedbetaalde jurist of een purist op het gebied van privacy. Niets is echter minder waar. Ik ben als algemeen directeur van Incluzio verantwoordelijk voor een bedrijf dat elke dag achter de voordeur komt van duizenden mensen. Ik predik burgerlijke ongehoorzaamheid, geloof in autonomie en doen wat nodig is, in radicaal integraal! Toch vind ik de AVG een zegen, hoe dat zit?
Zelf bepalen
Ten eerste verschilt de AVG niet heel erg van wat we met elkaar al heel lang vinden en wat ook al lang in eerdere wetten is vastgelegd. Namelijk iedereen mag (moet) zelf bepalen welke (persoonlijke) informatie er met wie uitgewisseld en verwerkt wordt. Het moet ook duidelijk zijn waarom dat gebeurt. Het gaat om praten met elkaar in plaats van over elkaar.
In de zorg is dit niet altijd vanzelfsprekend. Het blijft fascinerend om te merken hoe snel je, als bijvoorbeeld iemand vergeetachtig wordt en niet meer precies weet hoe het zit, over iemand gaat praten. Terwijl iedereen de mond vol heeft over zelfredzaamheid en participatie. Alsof iemand met wie het (even) wat minder gaat, niet juist mee wil doen en zelfredzaam wil zijn. Door over hem te praten in plaats van met hem, door voor hem te beslissen in plaats van hem zelf te laten beslissen, door het leven over te nemen, maak je dat schier onmogelijk.
Afweging maken
Voor de duidelijkheid: ik kom elke dag situaties tegen waar veiligheid in het geding is, of moreel verval en waar niets doen en het overlaten aan iemand die het niet meer kan, misdadig is. In die situatie moet onze medewerker handelen, en dat doet hij ook. Dat zijn echter de uitzonderingen. Het is een belangrijk onderdeel van de professionaliteit van iedereen die actief is in de zorg of het sociale domein om die afweging goed te maken. Die ruimte moeten ze hebben en die krijgen ze ook. Sterker nog: die houden ze ook na 25 mei.
Belangrijk is dat mensen niet de wet volgen omdat het moet, maar omdat ze er zich bewust van zijn dat op deze manier omgaan met privacy en gegevensuitwisseling, de enige manier is om de klant de motor te laten zijn van zijn eigen ontwikkeling. Zij moeten in hun eigen dossier kunnen, we moeten met hen reflecteren in plaats van over hen praten en als iemand wil dat informatie, waarvan hij het eerder goed vond dat deze opgeslagen werd, toch verwijderd moet worden, dan moet dat kunnen.
Samenwerking
De AVG geldt voor iedereen, dus ook voor de mensen met wie we samenwerken in de wijk. De AVG is steeds vaker in die dagelijkse praktijk onderwerp van gesprek. De nieuwe verordening zou samenwerking in de weg staan. Onzin! Gezond verstand gebruiken, werken vanuit de bedoeling waarbij zolang als mogelijk de klant aan zet is, ook als het gaat om gegevensuitwisseling. Als je dat doet, dan is de AVG geen belemmering, maar een logische afspraak. Dit is niet altijd voor iedereen vanzelfsprekend en eerlijk is eerlijk er zijn ook veel grote bedrijven die nog een slag te slaan hebben als het gaat om het op orde brengen van hun informatiehuishouding.
Dus dat de nieuwe waakhond nu even zijn tanden laat zien, begrijp ik en stimuleert actie en bewustwording. Voor de iets langere termijn ga ik ervan uit dat we kunnen rekenen op een autoriteit die zijn verstand gebruikt en zich niet primair richt op sportverenigingen, de bakker op de hoek en dingen die zonder opzet en schade fout gaan. Een autoriteit ook die laat zien hoe het wel kan en die toegankelijk is voor iedereen die net als ik de AVG een zegen vind.
Peter de Visser
Algemeen directeur bij Incluzio
