Overgewicht is een van de hoofdonderwerpen in het Nationaal Preventieakkoord dat binnenkort verschijnt. De staatssecretaris van Volksgezondheid heeft hier niet zomaar voor gekozen. Een op de twee Nederlanders is een beetje, veel of heel veel te zwaar.
Als er niets verandert, zo berekende het RIVM laatst in haar Volksgezondheid Toekomst Verkenning, heeft in 2040 nog slechts 38 procent van de bevolking een gezond gewicht. Amerikaanse toestanden. Hart- en vaatziekten, diabetes type 2, kanker, depressie, het zijn maar een paar aandoeningen die direct samenhangen met een Body Mass Index boven de 25 en een vergrote taille-omvang.
Het zijn de aandoeningen die veel voorkomen en in rap tempo toenemen. Op dit moment hebben anderhalf miljoen mensen hart- en vaatziekten, kregen meer dan een miljoen de diagnose diabetes type 2 en slikt een vergelijkbaar aantal dagelijks antidepressiva. Paramedici, huisartsen en medisch specialisten bestrijden symptomen en voorkomen erger. Ze reanimeren en dotteren, ze schrijven recepten uit en geven soms een leefstijladvies gericht op gewichtsverlies.
Aandacht voor leefstijl
Soms. Want ondanks dat we weten dat overgewicht en met name obesitas veel van deze chronische aandoeningen (mede) veroorzaken en verergeren, hebben we er in de zorg maar weinig aandacht voor. In de spreekkamer blijkt het moeilijk om leefstijl en overgewicht te bespreken. Hierdoor dweilen we met de kraan open.
Behalve botontkalking zijn er weinig aandoeningen die beter worden van overgewicht. Integendeel. Met het gewicht stijgt de metabole ontregeling. Als overgewicht en obesitas een zeldzaamheid zouden zijn, zou een deel van de zorg die we nu bieden niet meer nodig zijn. Veel zorgprofessionals, bestuurders en beleidsmakers weten dit, maar handelen er nog niet naar. In medische opleidingen ontbreekt serieuze aandacht voor voeding en leefstijl. Sterker nog, studenten leren nauwelijks over de onderliggende oorzaken van obesitas en de bijbehorende oplossingen, ondanks voortschrijdende wetenschappelijke inzichten.
Preventie en behandeling
Als we het hebben over innovatie in de zorg, het beteugelen van de stijgende zorgkosten of het verbeteren van de kwaliteit van leven en participatie van mensen, denken we niet direct aan preventie en behandeling van overgewicht en obesitas. Terwijl dit een enorm verschil zou maken. Overgewicht en obesitas zijn de ‘elephant in the room’, in goed Nederlands: een zwaar taboe. En dat is een gemiste kans waar het Nationaal Preventieakkoord hopelijk verandering in helpt brengen.