Op 20 juni bracht de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving het advies ‘Met de stroom mee’ uit. Een stevig onderbouwde analyse van de problemen in de zorgsector en dringende oproep tot een radicale omslag. Tegelijkertijd biedt het advies een werkbare matrix voor de mentale omslag die de transitie kan dragen. Eindelijk! Velen van u zijn daar allang mee bezig. In die zin is dit advies de weerslag van een beweging vanuit de sector. Wat de RVS toevoegt is een waardegedreven kompas.
Het stelsel wordt doorgelicht op juridische, normatieve en institutionele aspecten. Verstandig is dat de historische context van eerdere beleidswijzigingen wordt geschetst met speciale aandacht voor de afwegingen die daaraan ten grondslag lagen. Zo kunnen we het debat in de volle breedte voeren zonder schuldigen aan te wijzen.
De urgentie die we allemaal voelen wordt hanteerbaar gemaakt met een analyse van de dynamiek van aanpassing en hervorming van het stelsel. Doelstellingen en onderliggende waarden zijn nog steeds dezelfde als bijna een eeuw geleden. Gewijzigde maatschappelijke omstandigheden vragen van tijd tot tijd om herwaardering daarvan. Het advies geeft hier krachtige voorzetten toe, die moeten leiden tot een nieuwe invulling van de rol van systeempartijen, overheid en burgers.
Slechts op drie onderdelen heb ik kritiek. Ten eerste wordt in het advies terecht benadrukt dat burgers meer invloed moeten krijgen en in immateriële zin eigenaarschap moeten gaan voelen voor het stelsel. Dan is het vreemd dat juist zij niet zijn terug te vinden in de lijst met geraadpleegde personen. Hierbij het dringende advies de stem van de burger bij het vormgeven van de veranderingen van meet af aan een prominente plaats te geven.
‘Geef de stem van de burger van meet af aan een prominente plaats’
Ten tweede maak ik bezwaar tegen het uitgangspunt dat het tekort aan zorgprofessionals een niet te beïnvloeden feitelijkheid is. De RVS beroept zich hier op een rapport van de WRR. Op dit punt is het oordeel van de WRR niet onafhankelijk te noemen. Zie hiervoor mijn eerdere columns over deze kwestie. Ten slotte heb ik vraagtekens bij enkele suggesties met betrekking tot de ouderenzorg. Gelukkig stelt de RVS zelf dat deze nadere uitwerking behoeven.
Er gaat erg veel van ons gevraagd worden. Toch is negeren van dit advies geen optie. Jet Bussemaker stelt dat de RVS zich richt tot het volgende kabinet. Niets echter weerhoudt u ervan nu al langs deze lijnen te acteren. Werk aan de winkel. Laat zien wat u waard bent.
