Verpleegkundigen leggen doorgaans beschrijvend het verpleegkundig zorgproces vast van anamnese tot evaluatie. Het vraagt hen om veel woorden te schrijven en veel tijd om de teksten te lezen. Op het onlangs gehouden ACENDIO Congres voor verpleegkunde werd duidelijk dat veel zorginstellingen steeds vaker AI inzetten om deze registratielast van verpleegkundigen te verminderen. Vooral de automatische omzetting van gesproken tekst naar geschreven verslaglegging is veelbelovend.
Wet Wegiz
Probleem hiervan is dat de teksten niet direct elektronisch uitwisselbaar zijn, zoals vereist volgens de Wet Wegiz. Deze kaderwet die op 1 juli 2023 in werking is getreden. Inmiddels loopt een Meerjarenagenda Wegiz waarin het zorgveld en VWS de kans krijgen werkende oplossingen te vinden en eenduidige normen te ontwikkelen voor elektronische uitwisseling. Vijf gegevensuitwisselingen zijn nu geprioriteerd, waaronder de verpleegkundige e-0verdracht. Naar verwachting zal hierover in 2026 een Algemene Maatregel van Bestuur worden gepubliceerd, waarna de wet tot uitvoer kan komen.
Classificatiesysteem
Op ACENDIO presenteert Friso Raemaekers een antwoord op de nationale en Europese wetgeving over gegevensuitwisseling in de zorg. Raemaekers is expert in NANDA NIC NOC (NNN); een wetenschappelijk gevalideerd classificatiesysteem waarin sinds dertig jaar verpleegkundige termen zijn gecodeerd, dat ondersteuning biedt bij het klinisch redeneren. Ruim twintig jaar zelf aan het bed als verpleegkundige, weet Raemaekers hoe belangrijk ze zijn. “Er is nauwelijks zichtbaar wat verpleegkundigen toevoegen aan de medische zorg”, zegt hij. “Ten onrechte. Als artsen en apothekers wegvallen, ontstaat er een probleem. Maar zonder verpleegkundigen is er geen zorg meer. Een dergelijk classificatiesysteem raakt de kern van de verpleegkunde in zijn meest pure vorm: de gestructureerde organisatie van het verpleegkundig proces, vergelijkbaar met hoe dit al lange tijd voor medici is ingericht. Het verbetert niet alleen de kwaliteit van professionele verslaglegging, het gaat ook over verpleegkundige zeggenschap en leiderschap.”
Aanvullende onderdelen
De eerste ontwikkeling van NNN begon in 1973 en is sindsdien gebaseerd op internationaal wetenschappelijk onderzoek. Het bestaat uit drie elkaar aanvullende en versterkende onderdelen. NANDA omvat 267 gestandaardiseerde verpleegkundige diagnoses met diagnostische indicatoren geordend binnen 13 domeinen die de ‘body of knowledge’ voor de verpleegkunde vormen. NIC is een classificatie van 610 evidence-based verpleegkundige interventies. NOC bestaat uit 612 zorguitkomsten met in totaal meer dan 12.000 gecodeerde en geclusterde indicatoren die de gezondheidstoestand van de patiënt weergeven. Deze indicatoren van zorguitkomsten worden gemeten in een vijfpunts-Likertschaal en vormen de gestructureerde verslaglegging ter vervanging van de vrije tekst. De classificaties worden regelmatig aangevuld of gewijzigd vanuit wetenschappelijk onderzoek en klinisch gevalideerd. Tezamen vormen ze een gestructureerde cyclus van anamnese, verpleegkundige diagnose, zorgresultaten, uitvoeren van interventies en evaluatie.
Andere manier van werken
“Het mooie hiervan is dat alles wat verpleegkundigen observeren, besluiten en zelfstandig behandelen erin staat”, vertelt Raemaekers. “De kennis wordt wetenschappelijk onderbouwd, voortdurend bijgesteld en gevalideerd en groeit dus ook steeds.” NNN wordt sinds dertig jaar op hogescholen, en een gebruikerstoepassing hiervan op het mbo, onderwezen. Maar het in de praktijk brengen hiervan, signaleert Raemaekers, gaat soms moeizaam. “Het is een hele andere manier van werken. Het gaat nu om het lezen en interpreteren van de cijfers en dat is wennen. Wel blijft er altijd de mogelijkheid om de cijfers nader te duiden met vrije tekst. Dat zal nooit helemaal verdwijnen.”
Begonnen in 2018 in het Jeroen Bosch Ziekenhuis, maken nu tien ziekenhuizen gebruik van NNN en komen er binnenkort vijf bij, waaronder het Erasmus MC en UMCG. In het Haaglanden Medisch Centrum is NNN doorgevoerd op alle afdelingen. De registratielast is er gehalveerd, blijkt uit de ervaringen. Zelf helpt Raemaekers als coach bij de implementatie. “Per afdeling coach ik twee tot drie verpleegkundigen als NNN-aandachtsvelders. In twee weken bouwen we zorgplannen op basis van NNN in. Zij gaan vervolgens NNN verder implementeren. Met de juiste ondersteuning draait het systeem binnen een jaar, binnen het ziekenhuis-epd.”