8.1.2013 ÄZ: Geld, Geschenke und das Verordnungsverhalten von Ärzten - das Thema erzeugt mediales Interesse. © Doris Heinrichs / fotolia.com Ärzte Zeitung / 002a04 / 08.01.2013 18.10.2012 ÄZ: AOK-Ausschreibung für 94 Wirkstoffe Ärzte Zeitung / 186a15 / 18.10.2012 10.10.2012 ÄZ: Unter der Lupe: Ärzte und Kassen suchen in den Tiefen des Vergütungssystems nach dem Kompromiss. © Doris Heinrichs / Fotolia.com Ärzte Zeitung / 180a06 / 10.10.2012 9.10.12 springermedizin.de Ärzte Zeitung / 180a06 / 10.10.2012 ÄZ 17.8. Wegen drohender Regresse müssen Ärzte die Kosten bei Arzneimitteln unter die Lupe nehmen. - Bildnummer: #23292938
VWS verstrekt ieder jaar subsidies aan duizenden partijen. Sinds 2018 worden nieuwe subsidieaanvragen getoetst aan de staatssteunregels voordat ze worden verstrekt. Een deel van de subsidies loopt over meerdere jaren. Subsidies die al liepen toen de nieuwe procedure van start ging, worden getoetst op het moment dat zij moeten worden herzien of verlengd. Van staatssteun is bijvoorbeeld sprake als subsidiëring van activiteiten de mededinging verstoort.
De toetsing van subsidies aan de staatssteunregels was onderwerp van discussie bij de bespreking van de begroting van VWS in mei van dit jaar. De minister beloofde toen de Kamer een brief te sturen met de stand van zaken.
Vrijstellingen
Er zijn verschillende manieren om aan de staatssteunregels te voldoen, zo laat De Jonge weten. “Zo kan bij subsidies die voldoen aan de voorwaarden van de algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV) worden volstaan met een kennisgeving van de steun aan de (Europese, red.) Commissie nadat subsidieverlening heeft plaatsgevonden. Ook is het op grond van de staatssteunregels mogelijk om, met name in de zorgsector, subsidies te verstekken voor diensten van algemeen economisch belang (DAEB’s). Indien dat noodzakelijk en wenselijk is zal VWS de subsidieontvanger belasten met de uitvoering van die DAEB. Indien de subsidie voor de DAEB’s voldoen aan de eisen gesteld in het DAEB vrijstellingsbesluit, kunnen deze zonder voorafgaande melding worden gevestigd.”
Van deze laatste mogelijkheid maakt VWS regelmatig gebruik. “We rapporteren eens in de twee jaar over deze DAEB’s aan de Europese Commissie. Onlangs is er gerapporteerd over de DAEB’s van 2018 en 2019. De nationale rapportages van de nationale autoriteiten worden door de Europese Commissie online gepubliceerd.”
666 miljoen aan onzekerheden
Hoewel VWS dus probeert om subsidies aan de regels te laten voldoen en er nu een toetsing vooraf bestaat, kunnen nog altijd onzekerheden over de rechtmatigheid van subsidies ontstaan, erkent de minister. “Omdat staatssteun geen exacte wetenschap is, kan het voorkomen dat de Europese Commissie, of de Nederlandse of Europese rechter een ander oordeel heeft dan ik. Bij een klachtprocedure bij de Europese Commissie of een juridische procedure bij de Nederlandse of Europese rechter kan dan geconstateerd worden dat er toch sprake is van staatssteun. Daarom is er niet altijd complete zekerheid te geven dat een subsidie volledig ‘staatssteunproof’ is.”
De onzekerheden rondom de rechtmatigheid van subsidies moeten worden gemeld in het jaarverslag van het ministerie. VWS heeft in de bedrijfsvoeringparagraaf van het jaarverslag 2019 in totaal 666 miljoen euro aan onzekerheden en fouten ten aanzien van de rechtmatigheid gemeld (595 miljoen aan onzekerheden en 71 miljoen aan fouten). Van de fouten is 20 miljoen euro vanwege een te laat gevestigde DAEB en 50 miljoen voor het niet formeel melden aan de Europese Commissie, zo laat De Jonge weten.
In het jaarverslag is te lezen dat het totaalbedrag aan fouten en onzekerheden ten opzichte van 2018 met ongeveer 10 procent is gedaald. Deze fouten en onzekerheden betreffen overwegend doorwerking van subsidieregelingen die vóór 2019 al van kracht zijn geworden en activiteiten en instellingen die al vóór 2019 werden gesubsidieerd. Ongeveer 80 procent van de fouten en onzekerheden houdt verband met Europese regelgeving op het gebied van staatssteun.
100 procent zekerheid niet mogelijk
Over de aard van de onzekerheden en fouten en de wijze om deze te beoordelen en te herstellen is VWS in overleg met de Auditdienst Rijk (ADR), schrijft de minister aan de Kamer. “Ik ben voornemens om in de bedrijfsvoeringsparagraaf in het jaarverslag 2020, meer dan voorheen, toe te lichten wat de aard is van de fouten en onzekerheden ten aanzien van de rechtmatigheid. Daarmee wordt het voor uw Kamer meer inzichtelijk of bijvoorbeeld sprake is van tekortschietende staatssteuntoetsing of dat sprake is van een naar mijn oordeel beperkt en/of aanvaardbaar restrisico, ook in de wetenschap dat het geven van 100 procent zekerheid over de rechtmatigheid vaak niet mogelijk is.”
Tot slot laat de minister weten dat regelingen in het kader van de coronapandemie, zoals de coronabonus voor zorgpersoneel, buiten de staatssteuncontrole vallen.
