Martijn Snoep, bestuursvoorzitter ACM: “We kunnen het niet genoeg benadrukken: het is belangrijk dat na afloop van een patent concurrentie op de geneesmiddelenmarkt op gang komt zodat de prijs daalt. Door als voormalig patenthouder met een sterke marktpositie een prijsstructuur te hanteren die toetreding van biosimilars bemoeilijkt, komt die concurrentie niet op gang. Het is dan ook goed dat Pfizer nu stopt met deze prijsstructuur voor Enbrel.”
Patent
In 2015 verliep het patent van Pfizer op de stof etanercept. Dit is de werkzame stof in het geneesmiddel Enbrel van Pfizer, dat wordt voorgeschreven bij auto-immuunziekten als reuma en psoriasis. Enbrel was voordat het patent verliep, qua omzet (ongeveer 150 miljoen euro per jaar) de nummer twee geneesmiddel in Nederland. Na het verlopen van het patent konden ook andere fabrikanten middelen op de markt brengen waarin deze stof gewerkt is, zogenaamde biosimilars. In Nederland zijn twee biosimilars met de werkzame stof etanercept op de markt.
Korting
In het najaar van 2021 ontving de ACM signalen dat Pfizer voor Enbrel een kortingsstructuur hanteerde die ziekenhuizen het overstappen naar andere, concurrerende geneesmiddelen zou belemmeren. Na onderzoek van de autoriteit bleek dat Pfizer in verschillende contracten met ziekenhuizen een clausule had opgenomen die Pfizer in staat stelde de gehanteerde korting voor toekomstige volumes sterk te verlagen als de afname met meer dan een bepaald percentage zou dalen. Hiermee werd voor ziekenhuizen een forse financiële drempel opgeworpen om over te stappen op een ander middel. Ziekenhuizen moeten immers ook na een overstap voor het overgebleven deel van hun patiënten dat niet kan of wil switchen Enbrel kunnen blijven inkopen. Voor die groep zou de prijs van Enbrel ongeveer vier keer zo hoog kunnen worden als het ziekenhuis zou overstappen op een biosimilar.
De ACM heeft Pfizer om opheldering gevraagd. Op basis van haar eerste onderzoeksresultaten heeft de ACM aangegeven dat de door hun gehanteerde prijsstructuur in strijd met de mededingingsregels lijkt te zijn.
Pfizer
Hoewel Pfizer de analyse van de ACM niet onderschrijft, schrapt Pfizer de kortingsclausules. Pfizer heeft alle inkoopgroepen die recentelijk een contract of bieding hebben gekregen met deze kortingsclausule hierover geïnformeerd. Ziekenhuizen die dat willen, kunnen in de huidige contractperiode overstappen naar een ander, concurrerend geneesmiddel, met behoud van de gehanteerde korting voor dat deel van de patiënten dat niet kan of wil overstappen.
