De Autoriteit Consument & Markt (ACM) waarborgt de belangen van patiënten en verzekerden onvoldoende bij het toezicht op mededinging in de zorg. Dat concludeert Edith Loozen, mededingingsjurist van de Erasmus Universiteit Rotterdam op basis van haar onderzoek naar de toepassing van de mededingingsregels in de zorg.
Zorgverzekeraars en ziekenhuizen kunnen volgens haar ongebreideld fuseren, terwijl in het Nederlandse zorgstelsel juist concurrentie nodig is om de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg te bevorderen. Deze belangen van patiënten en verzekerden worden alleen dan gewaarborgd als de Mededingingswet strikt wordt toegepast, stelt Loozen in haar bundel ‘Mededingingstoezicht in de zorg. Het moet en kan beter’.
Onderzoeksverplichtingen
“Twee punten zijn van cruciaal belang voor een deugdelijke toepassing van de Mededingingswet in de zorg”, stelt Loozen. “Dit zijn de relatie tussen het mededingingsbelang en de zorgbelangen binnen die wet en de concrete onderzoeksverplichtingen waaraan de ACM zich moet houden om ervoor te zorgen dat de belangen van patiënten en verzekerden net zo goed worden beschermd als de belangen van zorgverzekeraars en zorgaanbieders.”
“Concurrentie is ook in de zorg van belang. En wel om zorgaanbieders en zorgverzekeraars te prikkelen om in het belang van patiënten en verzekerden beter te presteren. De Mededingingswet bepaalt dan ook dat het mededingingsbelang voorgaat op de zorgbelangen”, legt Loozen uit. De ACM dient zich aan dit toetsingskader te houden.
Patiëntenbelangen
De ACM lijkt zich onvoldoende te realiseren dat de patiëntenbelangen binnen de Mededingingswet via de bescherming van het mededingingsbelang worden gewaarborgd. Dit blijkt volgens Loozen onder meer uit de recente goedkeuring van de fusie tussen het TweeSteden ziekenhuis en St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg. Ondanks de vaststelling dat het gefuseerde ziekenhuis over een structurele machtspositie zal beschikken, is de fusie toegelaten op voorwaarde van een tijdelijk en boterzacht prijsplafond, dat bovendien juridisch niet afdwingbaar is volgens de ACM.
Stricte handhaving
Bij een strikte handhaving van de Mededingingswet worden de patiëntenbelangen beter gewaarborgd, meent Loozen. Zorgvuldig onderzoek naar de gevolgen van een ziekenhuisfusie dient volgens de huidige economische benadering van de mededingingsregels, als volgt te gebeuren. Eerst worden de nadelen van de fusie voor de mededinging onderzocht. Wanneer naar economische maatstaven komt vast te staan dat een fusie tot een economische machtspositie zal leiden, dan dient deze in beginsel te worden verboden. De concurrentie staat immers onder druk en hierdoor worden de ziekenhuizen onvoldoende geprikkeld om in het belang van patiënten beter te presteren. Dat is alleen anders wanneer de betrokken ziekenhuizen op grond van een zogeheten efficiëntieverweer kunnen aantonen dat de fusie ook tot voordelen zal leiden (bijvoorbeeld voor de kwaliteit van de zorg) en dat deze voordelen groter zijn dan de nadelen voor de mededinging.
Dit juridische toetsingskader maakt het mogelijk om op transparante en objectieve wijze vast te stellen of een fusie wel of niet de zorgbelangen ten goede zal komen en daarmee in het belang van patiënten en verzekerden is. De ACM doet de zorg geen plezier door dit toetsingskader los te laten en er blind op te vertrouwen dat de belangen van zorgaanbieders en zorgverzekeraars samenvallen met die van patiënten en verzekerden.
