Fleur Agema, minister van Volksgezondheid | Foto: Martijn Beekman
Agema toont zich in haar brief aan de Tweede Kamer positief over de EHDS, die ze zegt toe te juichen. Ze ziet mogelijkheden om met Europese databeschikbaarheid de kwaliteit van zorg te verbeteren, de kosten te drukken en de door haar zo bejubelde AI-tools te ontwikkelen om onder meer de administratielast te verkleinen.
Beperkingsrechten
“Ik zie echter ook dat de EHDS gevolgen heeft voor hoe we in Nederland het medisch beroepsgeheim hebben ingericht”, schrijft Agema. Om de nadelige gevolgen daarvan te ondervangen, puzzelt ze op de zogeheten beperkingsrechten. Dat is in de eerste plaats een opt-out waarmee burgers zich kunnen uitschrijven voor de gegevensdeling. Momenteel is het nog zo dat juist actieve aanmelding vereist is, maar dat gaat onder de EHDS dus veranderen. Het tweede beperkingsrecht is het recht op toegangsbeperking van zorgverleners. Daarmee kunnen burgers beperkingen aanbrengen in wie welke gegevens mag inzien. De minister schrijft dat het “fundamentele principe van vertrouwelijkheid” onder het beroepsgeheim overeind blijft.
Complexe klus
Agema beklemtoont dat het regelen van de beperkingsrechten een flinke kluif is. “Bij de implementatie van de opt-out moet goed worden gekeken naar de technische, financiële en praktische haalbaarheid.” Ze zegt te zoeken naar een balans tussen gebruiksvriendelijkheid enerzijds en voldoende mogelijkheden in de complexe ict-systemen anderzijds. Dat noemt ze “cruciaal, maar moeilijk, omdat flexibiliteit voor de burger niet altijd verenigbaar is met efficiënte gegevensverwerking.“
Nog veel onduidelijk
Ook valt in de Kamerbrief te lezen dat veel nog nader moet worden onderzocht en uitgewerkt. Zo is nog niet duidelijk op welk dataniveau er een opt-out komt, oftewel hoe specifiek burgers de keuze krijgen zich uit te schrijven. “In het vervolgonderzoek zal ik kijken naar de technische, financiële en praktische mogelijkheden van onderscheid op dataniveau”, schrijft Agema. Ze zegt daar de komende periode over in gesprek te gaan met veldpartijen, zorgverleners en patiëntorganisaties.
Beperkingen
Een aantal mogelijke beperkingen tekent zich al wel af. Zo kunnen patiënten gegevensdeling met de eigen zorgverlener tegenhouden als ze dat willen. Ook kunnen ze zich uitschrijven voor zogeheten secundair gebruik van hun data, voor bijvoorbeeld onderzoek of het trainen van AI-modellen. In de EHDS staat al dat onderzoekers en beleidsmakers die dat willen doen eerst door een vergunningsprocedure moeten. Hoe de opt-out voor dit type datagebruik eruit komt te zien, moet volgens Agema nog worden uitgewerkt. Hetzelfde geldt voor zogeheten “aanvullende waarborgen” bij extra gevoelige data, zoals genetische gegevens.
Beveiliging
Verder hamert Agema op goede beveiliging van medische gegevens. Zo wil ze de wettelijk verplichte informatiebeveiligingsnormen verder door ontwikkelen en toezicht en handhaving door de IGJ versterken om meer aandacht te kunnen geven aan cybersecurity.
Aan het eind van haar brief meldt Agema dat databeschikbaarheid een tijdrovend en complex vraagstuk is, waarbij de nationale visie en strategie de weg moet wijzen. “We doen er alles aan om tot een goede, vlotte, maar ook zorgvuldige en veilige implementatie van gegevensuitwisseling te komen.”