Om de opstart van de reguliere zorg te bespoedigen publiceerde de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) op 20 april een lijst met 4500 diagnosecodes, die elk voorzien zijn van een urgentie-indicatie. “Met deze indeling op basis van urgentie willen we zorgprofessionals houvast bieden bij het opstarten van de zorg”, aldus de NZa. Oftewel: zorgprofessionals worden geacht om op basis van de urgentielijst te bepalen welke patiënten snel geholpen moeten worden en welke nog even kunnen wachten.
Verbaasd
Dit staat volgens voorzitter Robin Peeters van de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV) haaks op de uitleg die de verenigingen kregen, toen ze gevraagd werd input te leveren. Deze inbreng zou slechts benut worden om een globale inschatting te maken van de ziekenhuiscapaciteit die nodig is voor non-COVID-zorg. “Deze inschatting wordt niet gebruikt om voor een individuele patiënt te bepalen wat er binnen een bepaalde termijn moet gebeuren”, aldus de toelichting op de uitvraag. “Je kunt begrijpen dat ik daarom enigszins verbaasd was om te zien hoe de lijsten vervolgens naar buiten toe zijn gepresenteerd”, zegt Peeters.
Niet correct
“Ons is gezegd: die lijst gaan we alleen gebruiken voor capaciteitsplanning”, reageert voorzitter Sjoerd Bulstra van de Nederlandse Orthopedische Vereniging (NOV). “Voor het bepalen van de urgentie gaan we hem niet gebruiken, want dat moet je per individuele patiënt bekijken. Nu lijkt het er op dat die lijst daar wel voor gebruikt wordt. Ik weet niet hoe dat precies is gelopen, maar het is niet correct.”
Professionele inschatting
Niet alleen is de lijst voor een zinvolle urgentiebepaling te grofmazig, het gebruik als verkapt triage-instrument is principieel onjuist en strijdig met onafhankelijke diagnosestelling, vindt Bulstra. “Een patiënt is geen diagnosecode. Je kunt urgentie dan ook niet vaststellen aan de hand van een diagnosecode. Urgentie is een professionele inschatting, die een arts maakt in de spreekkamer aan de hand van een gesprek met de individuele patiënt. Dat moet je wikken en wegen en vervolgens moet je binnen je ziekenhuis of binnen regio kijken wat kan.”
Ongedifferentieerde zorg
“Een groot deel van de patiënten komt het ziekenhuis binnen met een klacht en niet met een diagnose”, legt Peeters uit. “Dat noemen we ongedifferentieerde zorg. Pas na consultatie en diagnostiek leidt dit tot een diagnose. Dit betekent dat de urgentie pas na het stellen van een diagnose te bepalen is en dat er dus ook voldoende aandacht en capaciteit moet zijn voor ongedifferentieerde zorg. Met name patiënten met ongedifferentieerde zorg zijn at risk voor schade door uitgestelde zorg. Daar maken wij ons zorgen over.”
Preventie
Behalve dat de urgentielijst volgens de critici te weinig ruimte laat voor individuele medische afwegingen, worden ook de maatschappelijke kosten en baten niet meegewogen. “Stel dat iemand door klachten een beroep gaat doen op de thuiszorg of familie… of hij kan niet werken, dan moet je die patiënt misschien eerder behandelen dan iemand die met pijnstillers nog door de bocht kan”, zegt Bulstra. “Misschien hebben we het wel over een versleten heup van iemand die in de thuiszorg werkt. Dat zijn de mensen die we op dit moment hard nodig hebben. Het is sowieso zaak om mensen mobiel te houden, want anders krijgen ze andere ziektes, zoals diabetes of overgewicht of ze worden arbeidsongeschikt. Er is zoveel zorg die je eigenlijk nú moet leveren om te voorkomen dat mensen straks een groter beroep doen op de zorg.”
In het verlengde van de maatschappelijke kosten en baten is ook zorgvolume vooralsnog geen factor bij de weging van de urgentie. Als de urgentielijst naar de letter wordt gevolgd, dreigen juist specialismen met een groot reservoir aan achtergestelde zorg achter in de rij te komen.
Levend document
De Federatie Medisch Specialisten (FMS) herkent de kritiek van de aangesloten wetenschappelijke verenigingen, maar ziet ook waarde in de urgentielijst. “Het weer opstarten van de reguliere zorg is voor de Federatie een belangrijke prioriteit”, laat de Federatie in een kort verklaring weten. “Want zo kunnen we verdere uitstel van zorg voorkomen en dat is cruciaal omdat we daarmee gezondheidsschade en wachttijden kunnen beperken. We hebben begrip voor het feit dat er is gestart met een bestaande lijst en beschikbare lijst. Snel starten is cruciaal want het verlies in levensjaren moet zoveel mogelijk wordt beperkt. De urgentielijst is nadrukkelijk een levend document, waarbij het belangrijk is dat de tekortkomingen, zoals terecht gesignaleerd door de wetenschappelijke verenigingen, snel samen met het Zorginstituut verwerkt worden.”
