Functies in de zorg veranderen als gevolg van automatisering en robotisering, maar lang niet alle zorgorganisaties hebben voldoende zicht op die veranderingen. Dat maakt het tijdig om- of bijscholen van personeel lastig, zeggen onderzoekers van FWG, advies- en onderzoeksbureau voor HR in de zorg. FWG raadt leidinggevenden aan met de medewerker in kaart te brengen hoe zijn werk gaat veranderen en samen een plan te maken voor de toekomst.
“In het traditionele functioneringsgesprek kijken leidinggevenden en medewerker vooral naar hoe het nu gaat in de functie, vaak door samen naar de afgelopen periode te kijken”, zegt FWG-adviseur Aryan van der Griendt. “Er is weinig aandacht voor de manier waarop de functie zich zal ontwikkelen en wat dit betekent voor de kennis en vaardigheden van de medewerker. Ons advies is: schenk daar juist aandacht aan en stel samen een ontwikkelplan op voor de lange termijn. Als de conclusie is dat een functie gaat veranderen of zelfs helemaal zal verdwijnen, bespreek dan of er andere taken zijn om op te pakken en wat daarvoor nodig is qua ontwikkeling.”
Technische kennis
Door de intrede van digitale tools, e-health en zorgrobots wordt van zorgprofessionals steeds meer technische kennis gevraagd. Vooral laaggeschoolde medewerkers komen hierdoor in het gedrang, voorziet Van der Griendt. “Ze worden ‘belaagd’ door hoogopgeleiden die over die kennis beschikken. Ook is de verwachting dat automatisering een deel van het werk van lager en middelbaar overbodig zal maken. Een robot kan cliënten bijvoorbeeld helpen hun medicijnen op tijd in te nemen, bijhouden hoe het de afgelopen dagen met de cliënt is gegaan en helpen met het bedienen van domotica in de woning.”
Hoewel de toename van automatisering en robotisering op korte termijn zal leiden tot banenverlies van lager en middelbaar opgeleiden, is op langere termijn juist een kentering voorstelbaar, denkt FWG. “Door middel van apps en andere scan- en zelfmeetapparatuur winnen patiënten aan zelfredzaamheid. Ze worden expert in hun eigen aandoening. Dat kan juist ruimte bieden voor medewerkers met een lager opleidingsniveau, omdat de expertiserol van de arts of andere behandelaar minder vaak nodig is. Daarnaast is het voorstelbaar dat computers straks diagnoses gaan stellen en adviezen geven over de beste behandeling. Begint het grote taakherschikken dan pas echt en nemen lager en middelbaar opgeleiden juist werk van hoogopgeleiden over?”
Oude cultuur
Terwijl in zorgopleidingen steeds meer aandacht komt voor digitalisering, merkt FWG dat nieuwe lichtingen in de zorgpraktijk niet altijd de ruimte krijgen om hun kennis en -vaardigheden in de praktijk te brengen. “De oude cultuur botst dan met de nieuwe en daarbij wint de oude cultuur nog frequent. De nieuwe lichting op de vloer wordt geacht op de oude manier te werken. Een mooie illustratie hiervan zijn de onnodige handelingen in de zorg waarover branchevereniging V&VN onlangs berichtte. Er ontstaan overigens ook op veel plekken mooie samenwerkingsinitiatieven, juist om de aansluiting te verbeteren.”
