Verplicht gemeenten om burgerinitiatieven in zorg en welzijn te betrekken bij de organisatie van de zorg en de uitvoering ervan zoveel mogelijk bij het initiatief laten. Zorg daarnaast voor structurelere financieringsmogelijkheden voor de initiatieven en neem belemmeringen weg op het gebied van wet- en regelgeving.
Dit bepleit Nederland Zorgt Voor Elkaar (NLZVE), een landelijk netwerk van burgerinitiatieven op het gebied van zorg en welzijn, in het Actieprogramma Zorgzame Gemeenschappen dat op 17 mei is overhandigd aan minister Hugo de Jonge (VWS). Dit gebeurde tijdens de eerste Nationale Dialoog Gemeenschapskracht in Utrecht.
De Jonge laat weten het belang in te zien van het burgerinitiatief en de beweging te ondersteunen. “Er ligt de komende jaren een enorme opgave op het gebied van zorg”, zegt de minister. “Met alleen formele zorg gaan we het niet redden. Ik geloof er bovendien in dat de inhoud en kwaliteit van zorg beter wordt wanneer het op initiatief van de burgers zelf gebeurt. Het is dus zaak de burgerbeweging vaart te geven.” De Jonge vindt dat wat door de overheid wordt geregeld beter moet aansluiten op wat er al in de wijk gebeurt. “Dit moeten we met elkaar organiseren. Vanuit de overheid zijn hierin naast de rijksoverheid ook gemeenten een belangrijke partij, omdat zij het dichtst bij de initiatieven staan.”
Motie
Nederland telt inmiddels zo’n 500 zorgcoöperaties en jaarlijks komen er zo’n 100 initiatieven bij. De initiatieven bieden allerlei diensten aan op het gebied van zorg en welzijn, zoals ouderenvervoer, dagbesteding, thuiszorg en mantelzorg. De initiatieven blijken in de praktijk nog tegen allerlei problemen aan te lopen die verdere professionalisering in de weg staan, waaronder knellende regels en bureaucratie en gebrek aan financiële middelen. Naar aanleiding van een eind 2015 aangenomen Tweede-Kamermotie heeft NLZVE de ervaren knelpunten van burgerinitiatieven geïnventariseerd en op basis hiervan het Actieprogramma Zorgzame Gemeenschappen opgesteld.
Het donderdag gepresenteerde Actieprogramma formuleert drie acties. De eerste actie is een oproep aan alle Nederlanders om zorg en ondersteuning meer ‘kleinschalig, dichtbij en vertrouwd’ te organiseren en hierin de samenwerking te zoeken met lokale bewonersinitiatieven. “De buurt is wat bindt, dus organiseer welzijn en zorg op buurtniveau.” NLZVE is onder meer voorstander van de benoeming van een procesverantwoordelijke voor zorg, ondersteuning en welzijn per wijk of buurt, aangestuurd vanuit de samenwerking tussen gemeente, professionele partijen en de bewoners. Betrek alle in een wijk actieve partijen bij overleg en leg afspraken vast in een wijkcontract gezondheid, bepleit NLZVE.
Regels en procedures
De tweede actie is een oproep aan overheden, welzijns- en zorginstellingen om het voor bewoners makkelijker te maken om initiatieven op het gebied van zorg en welzijn in de buurt te ontplooien. “Vereenvoudig regels en procedures, maar vooral: neem bewoners serieus”, aldus de opstellers van het programma. Concreet voorstel is het verplichten van gemeenten om initiatieven te betrekken bij de organisatie van de zorg. Ook het verruimen van financieringsmogelijkheden is volgens NLZVE van belang. “Startende initiatieven lukt het vaak wel om (eenmalige) subsidie van de gemeente of fondsen te krijgen, maar voor een duurzame ontwikkeling van bewonersinitiatieven als nieuwe weg is een structurele en gezonde financiële basis nodig.” NLZVE pleit in dit verband onder meer voor uitbreiding van het aantal experimenten met populatiebekostiging.
De derde actie richt zich op de bewonersinitiatieven zelf. Om te zorgen voor meer continuïteit moeten zij onder meer zorgen voor een duurzame organisatie, kennisdeling en de ontwikkeling van nieuwe vormen van governance. Voor initiatieven is het volgens NLZVE van belang dat ze de resultaten van hun werk zichtbaar en meetbaar maken. In de eerste plaats om verantwoording af te leggen aan hun eigen achterban, maar ook aan hun financiers.
Duurzame ouderenzorg
NLZVE trekt drie jaar uit voor de uitvoering van het Actieprogramma Zorgzame Gemeenschappen. Volgens Jan Smelik, algemeen coördinator van NLZVE, is zorg en ondersteuning van bewoners hard nodig, onder meer voor een duurzame ouderenzorg. “Gelukkig is er toenemende belangstelling bij politiek en bestuur voor deze nieuwe beweging, maar de huidige cultuur en procedures sluiten vaak niet aan. We moeten nog een flink emancipatieproces door. Wij gaan ons daar de komende jaren hard voor maken.”
